රාජස්ථානයේ ජයිසල්මේර් බලකොටුව

ජයිසල්මේර් නගරය පිහිටා ඇත්තේ ඉන්දියාවේ රාජස්ථාන් ප්‍රාන්තයේ බටහිරට වන්නටයි. ථාර් කාන්තාරය මැද පිහිටි මෙම නගරය 78,000 කට ආසන්න ජනගහනයකින් යුතුයි. මෙහි ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීමට යොදාගන්නා කහ පැහැති වැලිගල් වර්ගය හේතුවෙන් ඊට "රන්වන් නගරය" යන නම ලැබී තිබෙනවා.

ජයිසල්මේර් නගරයේ පිහිටි බලකොටුවේ ඉතිහාසය අවුරුදු 900 කට ආසන්නයි. මහාරවාල් ජයිසාල් නම් රාජ්පුත් නායකයා මෙම බලකොටුව ඉදි කිරීම ඇරඹූ බව කියනු ලබන්නේ 1156 වසරේදී යි. මෙය ඉදිකිරීමට වසර හතක් ගතවී තිබෙනවා. පසුකාලීනව විවිධ කොටස් ඊට එකතු වුණා.

ජයිසල්මේර් යන නමෙහි තේරුමත් ජයිසාල්ගේ පර්වතය යන්නයි. මෙම බලකොටුව "රාජස්ථානයේ පර්වත බලකොටු" නම් යුනෙස්කෝ ලෝක උරුමයට අයත් එක බලකොටුවක් වනවා. මෙයටත් "සෝනාර් කිලා" (රන්වන් බලකොටුව) යන යෙදුම භාවිතා වෙනවා. ජයිසල්මේර්වල සෑම ගොඩනැගිල්ලක්ම පාහේ ඉදිකර තිබෙන වැලිගල්වලින්ම මෙය ද ඉදිකර තිබෙනවා.

මෙම බලකොටුවේ සමස්ථ වටප්‍රමාණය කිලෝමීටර් 5ක් වනවා. එහි පවුරේ පළල මීටර් 2 - 3 ක් අතර වනවා. එමෙන්ම බලකොටුවේ ප්‍රධාන කොටසේ පවුරෙහි බිත්ති දෙකක් වන අතර ඒ මැද මීටර් 2-4ක් අතර පළල ඉඩක් තිබෙනවා. එම ඉඩ ප්‍රමාණය සෙබළුන් එහා මෙහා යාමට භාවිතා කළ හැකියි.

බලකොටුවේ ඉහළ කොටසෙහි තුවක්කු රඳවන ස්ථාන සහ සඳළුතල ආදිය වනවා. එමෙන්ම එහි ගල් බෝල සහ සිලින්ඩරාකාර ගල් තබා ඇත්තේ සතුරු හමුදා වෙත පෙරළීමටයි. බලකොටුවෙහි මුර අට්ටාල 99ක් වනවා.

අකායි සිංගේ පාලන සමයේදී (1722-62) ජනතාව බලකොටුව අසළ බෑවුම් ආශ්‍රිතව ජීවත් වීමට පැමිණියා. බලකොටුව තුළ ද දේවාල සහ වෙනත් ගොඩනැගිලි ඉදිවුණා. අදටත් එහි ප්‍රධාන දේවාල මෙන්ම ජෛන පන්සල් ද පිහිටා තිබෙනවා.

අතීතයේදී ජයිසල්මේර් හි ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය වූයේ කාන්තාරය හරහා යන වෙළෙඳුන්ට පහසුකම් සැලසීම සහ ඔවුන්ගෙන් ලැබුණ බදු ආදායමයි. එහෙත් මුහුදු මගින් වෙළෙඳාම ප්‍රචලිත වීමත් සමග ජයිසල්මේර් හි වැදගත්කම පහළ ගියා. එහෙයින් අතීතයේ ධනවත් නගරයක් වූ එහි මූල්‍යමය තත්ත්වය පහළ වැටුණා. වර්තමානයේදී එහි වැදගත්ම ආදායම් මාර්ගයක් වන්නේ සංචාරක කර්මාන්තය යි.