Saturday, December 7, 2013

නිදහස කරා වූ දිගු ගමන නිමකල මැන්ඩෙලා


පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා, එනම් දෙසැම්බර් 5 වනදා රාත්‍රියේ ලන්ඩන් නගරයේදී Mandela: Long Walk to Freedom (මැන්ඩෙලා: නිදහස කරා වූ දිගු ගමන​) චිත්‍රපටය එළිදැක්වින​. එයට විලියම් කුමරු සහ කේට් කුමරිය ඇතුලු සම්භාවනීය අමුත්තන් රැසක් සහභාගී වී සිටියහ​. නෙල්සන් මැන්ඩෙලාගේ ස්වයං චරිතාපදානය ඇසුරින් නිමැවුනු මේ චිත්‍රපටය නැරඹීමට මැන්ඩෙලාගේ දියණියක වන සින්සි මැන්ඩෙලා ද පැමිණියාය​. ඇයගේ පියාගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය පිළිබඳ විමසන ලද අවස්ථාවේ ඈ කියා සිටියේ "මගේ පියා හොඳින් සිටිනවා" කියාය​. නමුත් චිත්‍රපටය අවසානය වනවිට ඔහු ජොහැන්නස්බර්ග් නගරයේදී අවසන් හුස්ම හෙලා ඇතැයි යන ශෝචනීය පුවත චිත්‍රපටය නරඹන්නන්ට දැනගන්නට ලැබිණ​.

මැන්ඩෙලා නිදහස සොයා ගියේ සමාජයේ වූ විෂමතා එකකට දෙකකට එරෙහිව නොවේ. ඔහු දකුණු අප්‍රිකානු පාලකයන්ගේ විකාරරූපී වර්ණභේදවාදයට එරෙහිව සටන් කළේය​. තමා උපන් රටේදීම තමා දෙවන පලැන්තියේ පුරවැසියකු කරනු ලැබීමට එරෙහිව සටන් කළේය​. තමන් සහ තම ජනතාව පාවා දෙන්නට එළිපිට සහ රහසේ ක්‍රියාකළවුන්ට එරෙහිව සටන් කළේය​. අසාධාරණයට එරෙහිව සටන් කළේය​. එමෙන්ම​, සිරෙන් නිදහස ලැබූ පසු, ඔහු ජාතීන් අතර අවබෝධය සඳහා සටන් කළේය. බිඳුනු රටක් එක්සත් කිරීමට සටන් කළේය​.

මැන්ඩෙලා තරුණ වියේදී
ස්වකීය ගෝත්‍රයේ ජනතාව විසින් "මඩීබා" ලෙස ආදරයෙන් ආමන්ත්‍රණය කෙරුන, රොලිහ්ලාලා මැන්ඩෙලාට නෙල්සන් යන නම ලැබුණේ ඔහුගේ ප්‍රාථමික පන්තියේ ගුරුවරිය ඒ නම හොඳයැයි සිතූ හෙයිනි. ඔහුගේ මව්බස වන ක්සෝසා බසින් 'රොලිහ්ලාලා' යනු කරදරකාරයා යන්නයි. වර්ණභේදවාදයේ නියමුවන්ට නම් ඔහු කරදරකාරයකුම විය​.

තම රටේම දෙවන පන්තියේ, නැතහොත් ඊටත් වඩා පහත් තත්ත්වයක වැසියකු වූ මැන්ඩෙලා හැකි සෑම අයුරකින්ම එම ක්‍රමයට එරෙහිව සටන් කළේය​. ඔහු නීතිය උගෙන​, සිය මිත්‍ර ඔලිවර් ටැම්බෝ සමඟ දකුණු අප්‍රිකාවේ ස්වදේශකයන් විසින් පිහිටවූ පළමු නීති සමාගම පිහිටවීය​. නමුත් ඔහුට පැවති සමාජක්‍රමය කඩාගෙන යන්නට ක්‍රමයක් නොවීය​. අප්‍රිකානු ජාතික කොංග්‍රසයේ (ANC) නායකත්වය පවා සාමකාමීව, පාලකයන් සමඟ සාකච්ඡා මගින් විසඳුම් සොයා යන බව දුටු හෙතෙම තවත් කිහිප දෙනෙකු සමඟ අප්‍රිකානු ජාතික කොංග්‍රසයේ තරුණ ලීගය පිහිටුවා ගත්තේය​.

වසර ගණනකට පසු, සියලු සාමකාමී සටන් මාර්ග අහුරන ලද පසු, ආයුධ සන්නද්ධ අරගලයක් කරා සිත මෙහෙයවීමට පවා ඔහු තීරණය කළේය​. 1961 දී ANC සන්නද්ධ අංශය ලෙස Umkontho we Sizwe (Spear of the Nation හෙවත් ජාතියේ හෙල්ලය) නම් සංවිධානය පිහිටුවීමට මූලික වූ එක් අයකු වූයේ මැන්ඩෙලාය​. නමුත් ඔහු අන්තවාදියකු නොවූයේය​. අන්ත සාමකාමී විරෝධතාව ද, සාකච්ඡා මාර්ගයද එවක සිටි පාලකයන් සමඟ කටයුතු කිරීමට සුදුසු ක්‍රම නොවන බව ඒ වනවිට ඔහු තේරුම්ගෙන තිබිණ​. නමුත්, ඔහු තමන්ට පක්‍ෂපාතී සුදු ජාතිකයන් සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන සටන් කිරීම ඇතම් අප්‍රිකානු ජාතිකවාදීන් රිස්සුවේ නැත​. කෙසේ නමුත්, සුදුසු අවි ආයුධ සහ පුහුණුව නොමැතිකමින් ආයුධ සන්නද්ධ අරගලය ලත් තැනම ලොප් විය​.

දකුණු අප්‍රිකාවේ පැවති 'නෛතික පද්ධතියට​' එරෙහි මැන්ඩෙලාගේ සටන අමතක නොකල හැක්කකි. 1956 දී, තවත් සියයකට වැඩි පිරිසක් සමඟ ඔහු අත්අඩංගුවට​ ගන්නා ලද්දේ රාජ්‍ය විරෝධී චෝදනා යටතේය​. ඉනික්බිති පැවැති 'රාජ්‍ය විරෝධීන්ගේ නඩුව​' දකුණු අප්‍රිකානු රජය අපකීර්තියට පත් කරමින් අවසන් විය​. නමුත් ඒ වනවිට වර්ණභේදවාදී ක්‍රමය එතරම් නිරවුල් ලෙස නිර්ණය වී නොතිබිණ​. තවද​, ආචාර්ය හෙන්ඩ්‍රික් වර්වෝර්ඩ් ඒ වනවිට කරලියට අවුත් නොතිබිණ​.

ස්වදේශික අප්‍රිකානුවන් පහත්කොට සැලකීම යුරෝපා පාලනය යටතේ දකුණු අප්‍රිකාවේ පොදු සාධකයක් විය​. 1948 ජාතික පක්‍ෂයේ ජයග්‍රහණය සමඟ එය දෙගුණ තෙගුණ වූයේ වර්ණභේදවාදය කරලියට පැමිණීමත් සමඟය​. නමුත් වර්ණභේදවාදය සමාජ ක්‍රමයක් ලෙස නිරවුල් ලෙස පැළපදියම් වූයේ වර්වෝර්ඩ්ගේ ආගමනයත් සමඟය​. ඔහු අගමැති බවට පත් වූයේ 1958 ය​. ජීවිතය තිබෙන තුරු කිසිවිටෙක තමන් ක්‍රියාවට නගන විකාරරූපී සමාජ ක්‍රමයේ වරදක් ඔහු නොදුටුවේය​. 1961 දී දකුණු අප්‍රිකාවට පැමිණි බ්‍රිතාන්‍ය අගමැතිවරයා, අප්‍රිකාව පුරා හමා යන විපර්යාසයේ සුළං ධාරාවක් (Winds of Change) පිළිබඳ ප්‍රකාශ කළ විට වර්වෝර්ඩ් පිළිතුරු දුන්නේ දකුණු අප්‍රිකාව බ්‍රිතාන්‍ය කිරීටයෙන් මිදුණු ජනරජයක් බවට පත්කොට එහි ජනාධිපති බවට පත් වීමෙනි. ඉනික්බිති සිය ප්‍රතිවාදීන් තවත් දරුණු ලෙස මර්ධනය කල ඔහු මැන්ඩෙලා ඇතුලු පිරිසක් "රිවෝනියා නඩුවෙන්" සිරගෙට ඇද දැම්මේය​.

මැන්ඩෙලාගේ නිදහස සඳහා වූ දිගු අරගලය වර්ණභේදවාදයට එරෙහිව දකුණු අප්‍රිකානුවන් දියත් කළ අරගලයේ මුහුණතක් විය​. 1970 ගණන් වනවිට මේ සටන අඩපණ වී තිබිණ​. බටහිර ධනපති සමාජයේ ආශීර්වාදය ලද දකුණු අප්‍රිකානු ආර්ථිකය යහපත් විය​. නමුත් 1980 ගණන් වනවිට තත්ත්වය වෙනස් විය​. වර්ණභේදවාදය ආර්ථික ක්‍රමයක් ලෙස අසාර්ථක වනබව පැහැදිලි වූයේය. එය බිඳ වැටීමට මූලික හේතුව වූයේ මෙයයි.

1990 සිරෙන් නිදහස් වීම මැන්ඩෙලාගේ දිගු ගමනේ එක් සන්ධිස්ථානයක් පමණක් වූයේය​. ඔහු නිදහස ලබා පිටතට පැමිණියේ බෙදුනු ජනතාවක් විසූ, අවිනිශ්චිත අනාගතයකට උරුම කියූ සමාජයකටය​. නමුත් ඔහු එවක පාලකයන් ගේ වැරදි අමතක කළේය​. 1994 දී ජනාධිපති ධූරයට පත් වූ පසු ඔහු ක්‍රියාවට නැගුවේ සමාජය සුවපත් කරන ක්‍රියාවලියකි. ජාතික රග්බි කණ්ඩායමේ සුදු ජාතිකයන් වැඩිපුර සිටීම නිසා එයට ජනතාව සහය නොදක්වන බව දුටු මැන්ඩෙලා රග්බි පිළ අඳින ටී-ෂර්ටයක් ඇඳ එම පිළට සහය දැක්වීමට පෙරමුණ ගත් බව ප්‍රසිද්ධ කරුණකි. අලුත් ජාතික කොඩියක්, භාෂා හතරකින් ගැයෙන් ජාතික ගීයක් ආදිය හඳුන්වා දීමට ඔහු පුරෝගාමී විය​.

1995 දී මැන්ඩෙලා ඔරානියා නම් කුඩා, පිටිසරබද නගරයට පැමිණියේය​. මේ නගර වැසියන්, පැරණි ක්‍රමයේ සමාජයක් දිගටම පවත්වාගෙන යාමට සිහින දකින අෆ්‍රිකාන්ස් ජාතිකයන්‍ ය​. මැන්ඩෙලා පැමිණියේ එක් සුවිශේෂී තැනැත්තියක හමුවීමටය​. ඒ, තමා හිරගෙට ඇද දැමූ, තම ජනතාව අන්ත පීඩාවකට පත් කළාවූ හෙන්ඩ්‍රික් වර්වෝර්ඩ්ගේ වැන්දඹුව වූ බෙට්සි වර්වෝර්ඩ්‍ ය​. ඔවුන් හමුවී, කුලුපගව කතාබහ කළෝය​. බෙට්සි වර්වෝර්ඩ් පවසා තිබුණේ තමා හමුවීමට ජනාධිපති මැන්ඩෙලාට පැමිණීමට හැකිවීම පිළිබඳ සතුටු වන බවය​. නමුත් සියල්ලන්ම ඈ මෙන් සිතුවේ නැත​. ඇගේ එක් මිණිබිරියක් පවසා තිබුණේ ඔහු වෙනත් රටක ජනාධිපති වූවානම් තමන් සතුටු බවය​.

තමන්ට අලවන ලද ඇතැම් ලේබල් ගලවා ගැනීමට මැන්ඩෙලාට බොහෝ කල් ගතවිය​. වසර 2008 වනතුරු ඔහු ඇමරිකානුවන්ගේ ත්‍රස්තවාදීන්ගේ ලැයිස්තුවේ සිටියේය​. 1990 දී හිරෙන් නිදහස් වී 1994 සිට 1999 දක්වා දකුණු අප්‍රිකාව පාලනය කරන සමයේද ඔහු ඇමරිකාව විසින් සලකන ලද්දේ ත්‍රස්තවාදියකු ලෙසය​. මෙය අතපසුවීමක් වී නම් එය අමුතුම අතපසුවීමක් බව කිව යුතුය​.

එවක සෙනට් සභිකයකු වූ බරක් ඔබාමා 2005 දී පළමුවරට මැන්ඩෙලා හමුවිය​.
කෙසේ නමුත්, නෙල්සන් මැන්ඩෙලා නිදහස සොයා හිය දීර්ඝ ගමනේ ගමනාන්තයට පැමිණියේය​. දකුණු අප්‍රිකානු ජනාධිපති ජේකබ් සූමා පැවසූ පරිදි දෙශයට එහි අගනාම පුත්‍රයාද​, ජනතාවට ඔවුනගේ පියා ද අහිමි විය​. මැන්ඩෙලා අහිමි වූයේ දකුණු අප්‍රිකාවට පමණක් නොවේ. ඔහු ලෝකයේම පුරවැසියකු විය​. ලෝකයටම ඔහු අහිමි විය​. ඔහුගේ අඩුව අදට වඩා දැනෙනු ඇත්තේ හෙටය​.

Wednesday, July 17, 2013

ඉන්දියාව භූතානයට දුන් ඉන්ධන සහන කපාහැරීම

සිය රටේ දෙවන මහා මැතිවරණයට සූදානම් වෙමින් සිටි භූතානයට 2013 ජූලි මාසයේ මුල සිට අලුත් අබග්ගයකට මුහුණ දීමට සිදු විය. ඒ අසල්වැසි ඉන්දියාව විසින් සහන මිලට ගෑස් සහ තෙල් ලබාදීම නවතා දැමීමයි. මෙය එරට ඉන්ධන මිල දෙගුණ වීමට හේතු වූ අතර එයින් රටේ දුප්පත් ජනතාවට විශාල බලපෑමක් ඇති විය. මැතිවරණයක් අතළඟ තබාගෙන ගන්නාලද මෙම පියවර භූතාන මැතිවරණයේ ප්‍රතිපලය වෙනස් කිරීමට යම් තරමක හෝ දායකත්වයක් දැරීය. ජූලි 13 වනදා පවත්වන ලද මැතිවරණයෙන්, එවකට විපක්ෂයේ සිටි භූතාන ජනතා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (People's Democratic Party) බලාපොරොත්තු නොවූ ජයග්‍රහණයක් ලැබීය.

ඉන්දියාව සිය පියවර සඳහා කිසිදු කරුණු දැක්වීමක් නොකළ නමුත් බොහෝ දෙනාගේ මතය වනුයේ භූතානයේ හිටපු රජය මෑත කාලයේදී චීනය සමඟ වැඩි වැඩියෙන් ඇයි හොඳයිකම් දැක්වීම මීට හේතු වූ බවයි. ඉන්දියාව ප්‍රකාශ කොට තිබුනේ මැතිවරණයෙන් පසුව පත්වන රජය සමඟ ඉන්ධන සහනාධාර පිලිබඳ අලුතෙන් සාකච්ඡා කරන බවය. එය ඔවුන් කලින් පැවති රජය යලි පත්වුවහොත් සිදුවන දේ පිළිබඳ වක්‍රාකාර අනතුරු ඇඟවීමක් වූ බව සැලකිය හැක.

මාලදිවයින හැර සිය අසල්වැසියන් අතුරින් ඉන්දියාව මෙතෙක් කල් යහපත් සම්බන්ධතාවක් පවත්වාගත් එකම රට භූතානයයි. හිමාලයානු රාජධානියක් ලෙස එය ඉන්දියාවේ "හිමාලයානු දේශසීමා" විදෙස් ප්‍රතිපත්තියේ වැදගත් කොටසක් විය.

"හිමාල කඳුවැටිය අපට ස්වාභාවික ආරක්ෂක පවුරක් ලබා දී තිබේ..... එය අප රටට ඇති වැදගත්ම ආරක්ෂක පවුර වන නිසා එය සිදුරු කිරීමට අප ඉඩ නොදිය යුතුයි" ඉන්දියාවේ පළමු අගමැති ජවහර්ලාල් නේරු මහතා බොහෝ කලකට පෙර ප්‍රකාශ කළේය. ඉන්දියාවේ "හිමාලයානු දේශසීමා" විදෙස් ප්‍රතිපත්තිය පාදක වූයේ මෙම අදහස මතය. මේ අනුව, ඉන්දියාව නිදහස ලබන සමයෙහි එවකට හිමාලයේ පැවති රාජාණ්ඩු තුන තමන්ට එරෙහි නොවන අයුරින් පවත්වා ගැනීම ඔවුනගේ මූලික අභිලාශය විය.

දැවැන්ත ඉන්දියාව සහ කුඩා භූතානය


1949 සහ 1950 වසරවලදී ඉන්දියාව භූතානය, නේපාලය සහ සිකිම් යන එම රාජ්‍යයන් තුනම සමඟ "මිත්‍ර ගිවිසුම්" අත්සන් කළාය. මේ ගිවිසුම්ප්‍රකාරව එම රටවල විදෙස් සහ ආරක්ෂක කටයුතු පිළිබඳ බලය ඉන්දියාව විසින් ලබාගන්නා ලද අතර ඒවායේ අභ්‍යන්තර කටයුතුවලට මැදිහත් නොවීමට ඈ පොරොන්දු වූවාය. නමුත් ඉන්දියාව නිතර නිතර එම රටවල අභ්‍යන්තර කටයුතුවලට මැදිහත් වූවා පමණක් නොව, සිකිම් දේශය ඈඳා ගැනීමට පවා කටයුතු කළාය.

මෙම රටවල් තුනටම තිබුන සහ නේපාලයට සහ භූතානයට අදත් තිබෙන මූලික ගැටලුව නම් ඔවුනගේ ආර්ථිකයන් තවමත් ඉන්දියාවට කෙලින්ම සහසම්බන්ධ වී තිබීමයි. මේ රටවල් දෙකේම ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳාමෙන් සියයට 90 ක් හෝ ඊටත් වැඩියෙන් කෙරෙන්නේ ඉන්දියාව හරහාය. එහෙයින් ඉන්දියාවට මේ රටවල් කෙරෙහි කළහැකි බලපෑම අති විශාල වේ.

 මේ සාධකය හේතුවෙන් ඉහත සඳහන් ගිවිසුම්වලට පැමිණි පසුද මේ රටවල් ඉන්දියාව සමඟ සම්බන්ධය කෙරෙහි සර්ව සුභවාදී නොවීය. අනෙකුත් රටවල් සමඟ සම්බන්ධතා වර්ධනය කරගැනීමට ඔවුන් අකමැති නොවීය. මන්දයත් එකම රටක් කෙරේ ඕනාවට වඩා යැපීමේ අවධානම ඔවුන් දත් නිසාය. පළමුවරට මෙම සීමා මායිම් ඉක්මවා යාමට උත්සාහ කළේ නේපාලයයි. 1961 දී පළමු වරට කත්මන්ඩු-ලාසා මහාමාර්ගයක් විවෘත කෙරිණ. මේ අතර 1980 දශකයේ නේපාල-චීන දෙරට අතර දෙවැනි මහාමාර්ගයක් ඉදි වූ අතර 1988 වසරේදී දෙරට අතර බුද්ධි තොරතුරු හුවමාරු කරගැනීමේ රහස්‍ය එකඟතාවයක්  කරගන්නා ලදී. එමෙන්ම නේපාලය චීනයෙන් අවි ආයුධ මිලදී ගැනීමට මුලපිරුවාය.

මේ සිදුවීම් ඉන්දියාව දුටුවේ සිය ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් ලෙසය. ඈ ඊට පිළිතුරු දුන්නේ නේපාලයට ආර්ථික සම්බාධක පැනවීමෙනි. ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳාම අඩපණ වීමෙන් බඩුමිල ඉහල නැගීම ඔස්සේ නේපාල ජන ජීවිතය අවුලට පත්වූ විට ජනතාව ඊට පිළිතුරු දුන්නේ රාජ්‍ය විරෝධී පෙළපාලිවලිනි. 1990 දී ආරම්භ වූ මෙම ආණ්ඩු විරෝධී ව්‍යාපාරය සාර්ථක සමඟ 1991 වසරේ සිට නේපාලයේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ පැවැත්වුණු අතර එතැන් පටන් ඉන්දියාව නේපාලයේ දේශපාලන පක්ෂ හරහා එරට දේශපාලනයට විවිධ බලපෑම් කළාය.

 සිකිම් දේශයේ සිදුවූ දෑ ඊටත් වඩා අවාසනාවන්ත වූයේය. 1970 ගණන්වල මුල් කාලය වනවිට සිකිම් දේශයේ රජු හෙවත් චොග්යාල්වරයා (Chogyal) ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ චීනය සමඟ සම්බන්ධතා වර්ධනය කරගැනීම පිළිබඳ ඉන්දියාව බියට පත් විය. එහි ප්‍රතිපලය වූයේ ඉන්දියාව විසින් සිකිම් දේශයේ "ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිහිටුවීම" සඳහා ව්‍යාපාරයකට ආධාර දීමය. 1973 දී එරට රාජ්‍ය විරෝධී උද්ඝෝෂණ "ඇති වූ විට" තත්ත්වය පාලනය කිරීම සඳහා ඉන්දීය හමුදා යවනු ලැබීය. ඉන්පසු සිකිම් දේශය ඉන්දියාවේ ප්‍රාන්තයක් බවට පත්වීමේ ක්‍රියාවලිය කෙදිනක හෝ නිමවීමට නියමිතව පැවතිණ. 1975 අප්‍රේල් 6 වනදා ඉන්දීය හමුදා විසින් රජ මාලිගයට පහර දී අල්ලා ගැනීමෙන් පසු සිකිම් දේශය ඉන්දියාවේ කොටසක් බවට පත්විය.

භූතානයේ ආර්ථිකයද මුළුමනින්ම පාහේ ඉන්දියාවේ අනුකම්පාව මත රඳා පවතී. එරට ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳාමෙන් සියයට 95 ක් පමණ කෙරෙන්නේ ඉන්දියාව හරහාය. අනෙක් හිමාලයානු රාජාණ්ඩු දෙකට වඩා යහපත් සබඳතාවක් භූතානය සමඟ පවත්වාගැනීමට ඉන්දියාවට හැකි විය. ඊට එක හේතුවක් වූයේ භූතානය සහ චීනය අතර එතරම් යහපත් සබඳතාවක් නොමැති වීමය. චීනය විසින් ටිබෙටය අල්ලා ගැනීමත් චීනය සහ භූතානය අතර වූ දේශසීමා ප්‍රශ්නත් ඊට හේතු විය. මේ අතර විදෙස් සම්බන්ධතා ක්ෂේත්‍රයේ යම් ස්වාධීනතාවක් පවත්වා ගැනීමට භූතානය සමත් විය. 1971 දී එරට එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජිකත්වය ලබා ගත් අතර එරට විසින් ඉන්දියාවෙන් පිට විවෘත කල පළමු තානාපති කාර්යාලය 1978 දී බංගලාදේශයේ විවෘත කෙරිණ. මේ අතර 2007 දී භූතානය සහ ඉන්දියාව අතර වූ මිත්‍ර ගිවිසුම අලුත් කෙරුණ අතර නව ගිවිසුමට අනුව විදෙස් සම්බන්ධතා ඉන්දියාවේ බලපෑමෙන් තොරව ඇති කරගැනීමටත් ඉන්දියාවේ අවසර නොමැතිව අවි ආයුධ මිලට ගැනීමටත් භූතානයට අවස්තාව ලබා දෙන ලදී. මේ අතර 2008 භූතානයට සංචාරය කල ඉන්දීය අගමැති මන්මෝහන් සිං මහතා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කරා භූතානයේ නැඹුරුව කෙරෙහි ප්‍රසාදය පල කළේය.

ඉන්දියාව කලබලයට පත් වූයේ චීන-භූතාන අගමැතිවරුන් අතර හමුවක් පිළිබඳ පසුගිය වසරේ චීන මාධ්‍ය විසින් ප්‍රකාශ කිරීමත් සමඟය. දෙරට අතර තානාපති සබඳතා ඇති කරගනු ඇතැයි අදහස්ද පළවිය. 2007 ගිවිසුම කෙසේ වුවත් තවමත් භූතානයේ විදෙස් ප්‍රතිපත්තිය ඉන්දියාවේ අනුදැනුම ඇතිව ක්‍රියාත්මක වූ අතර මේ පියවර ඉන්දියාව කිසි ලෙසකිනුදු බලාපොරොත්තු වූවක් නොවීය. මේ අතර භූතානය චීනයෙන් බස් රථ 20 ක් මිලදී ගැනීමත් සමඟ ගැටලුව තවත් උග්‍ර විය. සාමාන්‍යයෙන් මෙවැනි ගනුදෙනුවක් කෙරෙන්නේ ඉන්දියානු සමාගමක් සමඟය. මෙම පියවර ඉන්දියාව යහපත් ලෙස පිළිගත්තේ නැත.

 ඉන්දියාවේ පිළිතුර වූයේ තෙල් සහ ගෑස් සහනාධාර කපා හැරීමයි. තවද එම සහනාධාර පිළිබඳ ඊළඟට පත්වන ආණ්ඩුව සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට තමන් සූදානම් බව ඉන්දියානු රජය ප්‍රකාශ කළේය. මෙය කලින් රජයට පල නොකියා පලා බෙදීමක් වැනිය. එමෙන්ම විපක්ෂය මැතිවරණය ජයගත් විගසම ඉන්දියානු අගමැතිවරයා අලුත් භූතාන අගමැතිවරයාට සුබ පැතීමට කටයුතු කළේය.

මෙම ක්‍රියාකාරකම් තුලින් ඉන්දියාව, විශේෂයෙන්ම නේපාලයට සහ භූතානයට, එක දෙයක් අවධාරණය කළාය. එනම් තමන් සමඟ නොසිටින්නේ නම් ඒ පිළිබඳව කිසිත් නොකර සිටීමට තමන් සූදානම් නැති බවය.

Wednesday, July 10, 2013

සීෂෙල්ස්-ශ්‍රී ලංකා මිතුදම අනාගත ආයෝජනයකි

සාමාන්‍ය නිර්ණායකයනට අනුව සීෂෙල්ස් යනු කුඩා රටකි. වර්ග කිලෝමීටර 450ක් වන භූමි ප්‍රමාණයකින් යුතු එහි ජනගහනය 85,000 කි. එම නිර්ණායක දෙකටම අනුව සීෂෙල්ස් රාජ්‍යය අප්‍රිකාවේ කුඩාම රාජ්‍යය වෙයි. මෑත කාලයේදී ශ්‍රී ලංකාව සහ සීෂෙල්ස් රාජ්‍යය අතර මිත්‍රත්වයෙහි පැහැදිලි වර්ධනයක් දක්නට ලැබේ. ඇතැමෙක් සීෂෙල්ස් වැනි රටක් සමඟ මිත්‍රත්වය සඳහා මෙතරම් කාලය සහ මුදල් වැය කිරීම විවේචනය කරති. එහි ප්‍රතිලාභයක් ලැබේද යන්න ඔවුහු ප්‍රශ්න කරති.

බහුතරයක් ශ්‍රී ලාංකික ජනතාව, අපේ රට කුමක් හෝ බලවතෙකු සමඟ එක්වී සිටිය යුතු යයි යන එක්තරා යටත් විජිත මානසිකත්වයකින් පෙලෙන්නෝය. ඔවුන්ගේ අදහස අනුව ප්‍රබල රටක මිත්‍රත්වය නොමැතිව ශ්‍රී ලංකාවට ලෝක දේශපාලනය තුල රැඳී සිටිය නොහැක. නමුත් අප යම් ප්‍රබල රාජ්‍යයකට ඕනාවට වඩා සමීප වීම අනිකුත් ප්‍රබල රාජ්‍යයන්ගේ නොසතුටට හේතු වන්නේය. නිදහස් ලංකාවේ ඉතිහාසය පුරාවටම අප මේ ගැටලුවට මුහුණ දී ඇත්තේය.

සීෂෙල්ස් වැනි කුඩා දූපත් රාජ්‍යයක් සමඟ සම්බන්ධතා වර්ධනය කරගැනීම ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටකට ඉතා වැදගත් වෙයි. මෙවන් කුඩා රටවලට තවත් කුඩා රටක් සමඟ මිත්‍රත්වයක් ගොඩ නගා ගැනීමට බලපාන යටි අරමුණු නොමැත්තේය. මෙවන් රටවල් සමඟ සම්බන්ධතා ගොඩනගා ගැනීමෙන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටවලට කිහිප ආකාරයකින්ම වැදගත් වේ.

"ලොකු කුඩා සෑම දේශයක්ම වැදගත්" ("All nations matter, big or small") සීෂෙල්ස් ජනාධිපති ජේම්ස් ඇලික්ස් මිචෙල් මහතා 2012 අගෝස්තුවේ ශ්‍රී ලංකාවේ කරන ලද සංචාරය අතරතුර ප්‍රකාශ කළේය. ඔහු ඒ බව සඳහන් කලේ ලක්ෂ්මන් කදිරගාමර් මධ්‍යස්ථානයේදී "ලෝක දේශපාලනය තුල කුඩා දූපත් රාජ්‍යයන්ගේ කාර්යභාරය යන මැයෙන් කරන ලද දේශනයකදීය. කුඩා දූපත් රාජ්‍යයන්ට යම් යම් සීමා බාධක ඇති නමුත් ඒ අතරම යම් යම් අවස්ථාවන්ද ඇති බව එහිදී ඔහු පැහැදිලි කර සිටියේය. ඇතැම් ක්ෂේත්‍ර සම්බන්ධයෙන් එම රටවලට පුරෝගාමී කාර්යභාරයක් ඉටු කළහැකි බව ඔහුගේ මතය විය ධීවර කර්මාන්තය, වෙළෙඳ සබඳතා සහ පරිසරය සුරැකීම වැනි අංශවලදී කුඩා දූපත් රාජ්‍යයන්ට එක්ව කටයුතු කළහැකි බව මිචෙල් මහතා කියා සිටියේය.
සීෂෙල්ස් ජනපති කදිරගාමර් ආයතනයේදී. පින්තූරයේ වමේ සිට: ශ්‍රී ලංකා විදේශ අමාත්‍යංශ ලේකම් කරුණාතිලක අමුණුගම මහතා, ශ්‍රී ලංකා විදේශ අමාත්‍ය මහාචාර්ය ජී. එල්. පීරිස් මහතා, සීෂෙල්ස් ජනාධිපති ජේම්ස් මිචෙල් මහතා සහ සීෂෙල්ස් විදේශ ඇමති ෂෝන්-පෝල් ඇඩම් මහතා. (2012 අගෝස්තු 21)

පසුගියදා සීෂෙල්ස් අගනුවර වික්ටෝරියාහිදී සීෂෙල්ස්-ශ්‍රී ලංකා ජනපතිවරුන් හමුවූ අවස්ථාවේ මෙම කරුණු ඇතුළු දෙරටට වැදගත් වන කරුණු රැසක් පිලිබඳ අදහස් හුවමාරු විය. සීෂෙල්ස් ජනපති කාර්යාල නිල නිවසෙහි වෙබ් අඩවිය සඳහන් කරන පරිදි වෙළෙඳ සහ ආයෝජන, ගුවන් ගමන්, බැංකු කටයුතු, ධීවර කර්මාන්තය, ආරක්ෂක සම්බන්ධතා, අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය, සංචාරක කර්මාන්තය, බලශක්තිය, මුහුදු කොල්ලකරුවන්ගේ තර්ජනය සහ සුළු කර්මාන්ත යනාදී කරුණු සම්බන්ධව සාකච්ඡා කෙරී ඇත. මේ අතර දෙරට අතර ගුවන් සේවා, ආරක්ෂක, වෘත්තීය පුහුණුව සහ යෞවන කටයුතු යන කරුණු පිළිබඳ ගිවිසුම් තුනක් අත්සන් කෙරිණ.

සීෂෙල්ස් ජනාධිපතිවරයා සමඟ ජුනි 30 වනදා පැවැත්වූ සාකච්ඡාව අතරතුරදී ජනපති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා සඳහන් කලේ ශ්‍රී ලන්කන් ගුවන් සේවය සීෂෙල්ස් රාජ්‍යයට ගුවන් ගමන් ඇරඹීමට සූදානම් බවය. මෙම පුවත සීෂෙල්ස් ජනපතිවරයාගේ ඉමහත් සතුටට හේතු විය. දෙරට අතර ගුවන් ගමන් ඇරඹීම වෙළෙඳ සහ සංචාරක කටයුතු වර්ධනයට හේතුවනු ඇති බව ඔහු ප්‍රකාශ කළේය. මේ අතර සීෂෙල්ස් විදේශ කටයුතු අමාත්‍ය ශෝන්-පෝල් ඇඩම් සිය Twitter පිටුවේ සඳහන් කලේ "ඊයේ ශ්‍රී ලන්කන් ගුවන් යානයක් සීෂෙල්ස්වල ගොඩ බැස්වීම සතුටට කාරණයක්. නිතර මේ දර්ශනය දකින්නට බලාපොරොත්තු වෙමි." යනුවෙනි. ඔහු ඊයේ පැමිණි ගුවන් යානය යයි සඳහන් කලේ ජුනි 29 වනදා ජනාධිපති රාජපක්ෂ ප්‍රමුඛ ශ්‍රී ලංකා දූත පිරිස පැමිණි යානයයි.


ජනාධිපති රාජපක්ෂ මහතා සමඟ පැවති ඉහත සාකච්ඡාවේදී ජනාධිපති මිචෙල්ද දූපත් රාජ්‍යයන්ට ලෝක දේශපාලනය තුල වැදගත් කාර්යභාරයක් ඇති බව යලිත් අවධාරණය කළේය. තිරසාර සංවර්ධනයට අනුබල දීම සහ එය ප්‍රචලිත කිරීම එහිදී වැදගත් වගකීමක් වන බව ඔහු කියා සිටියේය. ගෝලීය උණුසුම ඉහල යාමෙන් වැඩිම හානියක් සිදුවිය හැක්කේ දූපත් රාජ්‍යයන්ට බැවින් ශ්‍රී ලංකාව සහ සීෂෙල්ස් වැනි රටවල් ඒ පිලිබඳ එක්ව කටයුතු කිරීම වැදගත් බව ඔහුගේ අදහස විය. තවද ඒ ගැන හඬ නගන්නන්ට හඬක් ලබා දීමද වැදගත් බව ඔහුගේ අදහස විය. සීෂෙල්ස් පාර්ලිමේන්තුව අමතමින් ජනාධිපති රාජපක්ෂ මහතාද ලෝක දේශපාලනය තුල දූපත් රාජ්‍යයන්ට කල හැකි වැදගත් කාර්යභාරය පිළිබඳ අදහස් දැක්වීය.

පරිසරය සුරැකීම සහ සමුද්‍ර ගවේෂණය යනාදී අංශවලින් ශ්‍රී ලංකාවටද වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටුකළ හැක්කේය. පරිසරය සුරැකීම වැනි කර්තව්‍යයක් සඳහා ප්‍රමුඛත්වය ගැනීමෙන් ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටකට මිතුරන් රැසක් ඇති කරගතහැක. විශාල ජෛව විවිධත්වයක් සහිත රාජ්‍යයක් ලෙස සීෂෙල්ස් රාජ්‍යය දැනටමත් ඒ සඳහා මූලිකත්වය ගෙන ඇත. 2012 දී ඉහත සඳහන් කල දේශනයේදී එරට ජනපති මිචෙල් මහතා සඳහන් කලේ සීෂෙල්ස් රටේ බිම් ප්‍රදේශයෙන් අඩක්ම රක්ෂිත ප්‍රදේශ බවයි. ඒ අනුව රටේ බිම් ප්‍රමාණයෙන් වැඩිම ප්‍රතිශතයක් රක්ෂිත ප්‍රදේශ බවට පත්කොට ඇති රාජ්‍යය සීෂෙල්ස් වන බව සඳහන් කල ඔහු ඒ අතින් තමන්ගේ රට ලෝකයෙන්ම උසස් බව ප්‍රකාශ කලේ මහත් ආඩම්බරයෙනි.

ලෝක දේශපාලනය තුල ඉන්දියන් සාගරයේ උපායමාර්ගික වැදගත්කම ඉහලගොස් ඇති සමයක කලාපීය මිතුදම් වර්ධනය කරගැනීම ශ්‍රී ලංකාවට ඉතා වැදගත්ය. සීෂෙල්ස් රාජ්‍යයේ පිහිටීම හේතුවෙන් බලවත් රාජ්‍යයන් කිහිපයකම අවධානය එරට වෙත යොමුවී ඇත. එරට තුල තානාපති කාර්යාලයක් පවත්වාගෙන යන රටවල් අතලොස්ස අතරට චීනය, ඉන්දියාව සහ රුසියාව යන රටවල් තුනම අයත් වේ. එමෙන්ම 2017 වනවිට එක්සත් ජාතීන්ගේ ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ නිත්‍ය නොවන සාමාජිකත්වය සඳහා තරඟ කිරීමට සීෂෙල්ස් රාජ්‍යය අදහස් කරන බව මිචෙල් මහතා ශ්‍රී ලංකාවේදී කල ඉහත දේශනයේදී සඳහන් කළේය. එවන් අරමුණක් ඉටු කරගැනීමට සීෂෙල්ස් වැනි කුඩා රාජ්‍යයකට හැකිවේදැයි කිව නොහැක. නමුත් එවැනි පුළුල් අරමුණු සහිත රටක් සමඟ මිත්‍රත්වයක් පැවැත්වීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවට අවැඩක් වේ යයි කිව නොහැක.

Tuesday, April 30, 2013

විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර්, නෙදර්ලන්තයේ අලුත් රජතුමා.


අද නෙදර්ලන්තයේ ජාතික දිනය වන "රැජිනගේ දිනයේදී" එරට කිරුළ දරන බියට්‍රික්ස් රැජින රජකමෙන් ඉවත්වූ අතර ඇගේ වැඩිමහල් පුත් විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් රාජ්‍යත්වයට පත් විය. ඒ අනුව වසර 123 කට පසු නෙදර්ලන්තයේ රජකමට පත්වන පළමු රජතුමා බවට එතුමා පත් වූයේය. මක්නිසාද යත්, 1890 සිට වසර 123 ක කාලයක් නෙදර්ලන්තයේ රජකම දැරූයේ රැජිනියන් තිදෙනකු බැවිනි.

සාමාන්‍යයෙන් නෙදර්ලන්තයේ ජාතික දිනය වන්නේ රැජිනගේ හෝ රජුගේ හෝ උපන් දිනයයි. එදිනට එරට ජනතාව සිය නිවෙස්වල ජාතික ධජ ඔසවන අතර විවිධාකාර සාම්ප්‍රදායික උත්සව පවත්වති. දැනට 75 වන වියෙහි පසුවන බියට්‍රික්ස් රැජින උපන්නේ 1938 ජනවාරි 31 වනදාය. ඒ අනුව නෙදර්ලන්තයේ ජාතික දිනය විය යුතුව තිබුනේ ජනවාරි 31 වනදාය. නමුත් ජනවාරි මාසය ශීත කාලයේ එළඹෙන බැවින් එළිමහන් උත්සව පැවැත්වීමේ අපහසුවක් පවතින නිසා අප්‍රේල් 30 වනදා රැජිනගේ දිනය ලෙස බියට්‍රික්ස් රැජිනගේ පාලන කාලය තුලද සලකන ලදී. ඇයට පෙර එරට රාජ්‍යත්වය දැරූ ඇගේ මව වූ ජුලියානා රැජිනගේ ජන්ම දිනය වූයේ අප්‍රේල් 30 වනදාය. 1948 සිට කිරුළ දැරූ එතුමිය 1980 දී සිය දියණියට රාජ්‍යය පවරා සිහසුනින් ඉවත් වූවාය.

විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් කුමරු උපන්නේ 1967 අප්‍රේල් 27 වනදාය. ඒ එවකට කිරුල හිමි ඔරේන්ජ්හි කුමරිය හෙවත් බියට්‍රික්ස් කුමරියගේ සහ ඇම්බර්ග්හි ක්ලවුස් කුමරුගේ පළමු දරුවා ලෙසය. (එංගලන්තයේ කිරීටභාජී කුමරා හෝ කුමරිය වේල්ස්හි කුමරා හෝ කුමරිය හෝ ලෙස හැඳින්වෙන ලෙසම නෙදර්ලන්තයේ හැඳින්වෙන්නේ ඔරේන්ජ්හි කුමරා සහ කුමරිය ලෙසය). 1851 තුන්වන විලියම් රජුගේ පුත්‍රයා වූ ඇලෙක්සැන්ඩර් කුමරුගේ උපතින් පසු නෙදර්ලන්ත රජ පවුලෙහි උපන් පළමු කුමරුවා වූයේ ඔහුය. කෙසේ වෙතත් 1968 දී සහ 1969 දී විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් කුමරුවාට යොහාන් ෆ්‍රිසෝ සහ කොන්ස්ටන්ටින් යන සහෝදර කුමාරවරුන් දෙදෙනකු ලැබිණ.

නෙදර්ලන්තයේ සහ වේල්සයේ මූලික අධ්‍යාපනය හැදෑරීමෙන් පසු 1985-1987 සමයේ නාවික හමුදාවට බැඳී පුහුණුව ලද විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් කුමාරයා 1987 දී ජර්මනියේ ලෙයිඩන් සරසවියට ඇතුළු වී 1993 දී උපාධිය සම්පූර්ණ කළේය. මේ අතර 1988 දී යලිත් නාවික පුහුණුව ලද ඔහු ලුතිනන්වරයකු (කනිෂ්ඨ ශ්‍රේණිය) බවට පත් විය. පසු කලෙක ඔහු ත්‍රිවිධ හමුදාවේම අතිරේක හමුදාවල විවිධ නිලයන්වලට උසස් කරන ලදී.



බියට්‍රික්ස් රැජින සමඟ එවකට ඔරේන්ජ්හි කුමරා සහ කුමරිය වූ විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් සහ මැක්සිමා යුවල. වඩා පැහැදිව පෙනෙන්නේ කුමරා සහ කුමරියයි. (the dutch royal family loves me!, Pixel Addict, Flickr)

විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් කුමරු 2002 වසරේ විවාහ වූයේ ආර්ජන්ටිනා ජාතික තරුණියක වූ මැක්සිමා සොරෙගුඑටා සෙරුටි සමඟය. ඈ අයිබීරියානු වංශවත් පවුල් කිහිපයකටම නෑදෑකම් කියන තැනැත්තියක වන අතර ඇගේ පියා 1979-81 සමයේ එරට කෘෂිකර්ම, පශු සම්පත් සහ ධීවර ඇමති විය. එහෙයින් එකල සිදුවූ මානව හිමිකම් කඩවීම් පිළිබඳ ඔහුද යමක් දැනගෙන ඉන්නට ඇතැයිද චෝදනාවක් විය. ඔහුට එරෙහිව එල්ලවිය හැකි විරෝධතා හේතුවෙන් විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් සහ සිය දියණිය අතර විවාහය දැක ගැනීමට පියා නාවේය. ඔවුන් විවාහ වූයේ ඇම්ස්ටර්ඩෑම් නගරයේ නියු කර්ක් (අලුත් පල්ලිය) හිදී ය. ඔවුනට දියනියෝ තිදෙනෙක් වෙති. විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් රාජ්‍යත්වයට පත්වීමත් සමඟම 9 හැවිරිදි කැතරිනා-අමාලියා කුමරිය ඔරෙන්ජ්හි කුමරිය බවට පත් වූවාය.

බියට්‍රික්ස් රැජින සිහසුන අතහරින බවට නිවේදනය කලේ ඇයට වයස අවුරුදු 75 සම්පූර්ණ වීමට දින තුනක් තිබියදීය. එනම් 2013 ජනවාරි 28 වනදාය. නියමිත දිනයේ (අප්‍රේල් 30) ඇම්ස්ටර්ඩෑම් රාජමාලිගයේදී රැජින සිහසුන අතහැරීමේ තීන්දුවට ඈ අත්සන් කළාය. ඉන්පසු අලුත් රජතුමා රාජ්‍යත්වට පත්කරගන්නා ලදී. ඉනික්බිති, මාලිගය අසලම පිහිටි නියු කර්ක් හිදී අලුත් රජතුමා පත්කරගනු ලැබුණි.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යස්ථාපිත රාජාණ්ඩුවක් වන නෙදර්ලන්තයේ රජු හෝ රැජින හෝ නාම මාත්‍ර පාලකයකු පමණි. එහෙයින් ඔහුට කිසිදු බලයක් නැත්තේය. නමුත් එය එසේම යයි කීමටද නොහැක. මහ මැතිවරණයකට පසු අලුත් ආණ්ඩුවක් පිහිටුවද්දී ඔහුට/ඇයට යම් කාර්යභාරයක් වේ. එමෙන්ම ජනතාව අතර ප්‍රසාදයක් දිනාගතහොත් රට තුල මෙන්ම රටෙන් පිටත ද ඇතැම් කරුණුවලට ඍජුව සහ ඵලදායී ලෙස මැදිහත් වීමට රජතුමාට හැකි වේ. මේ වනවිටද, සිය ජනප්‍රියත්වය වර්ධනය කරගනු පිණිස රට පුරා සංචාරය කිරීමට අභිනවයෙන් පත් වූ රජතුමා සහ රජ බිසව බලාපොරොත්තු වෙති.

රටක රජු, සිය රටෙහි තානාපතිවරයෙක් ලෙස වැදගත් කාර්යයක් ඉටු කල හැකි චරිතයකි. නෙදර්ලන්තයේ පසුගිය ශතවර්ෂයකට අධික කාලයක් රාජ්‍යත්වය දැරූ රැජිනියන් තිදෙනා විසින්ම එම කාර්යය මනාව ඉටු කෙරින. විලෙම්-ඇලෙක්සැන්ඩර් රජතුමා ජල කළමනාකරණ ක්ෂේත්‍රය කෙරෙහි උනන්දුවක් දක්වන අතර අන්තර්ජාතික ඔලිම්පික් කමිටුවේ සාමාජිකයකුද වෙයි. 2028 වසරේ ඔලිම්පික් තරඟාවලිය නෙදර්ලන්තයට ලබා ගැනීම (1928 ඇම්ස්ටර්ඩෑම් ඔලිම්පික් උළෙලෙහි ශත සංවත්සරය වෙනුවෙන්) කෙරෙහි අවධානය යොමු වී ඇති අවස්ථාවක ඔහුගේ දායකත්වය වැදගත් වනු ඇත.

Monday, April 29, 2013

අනගාරික ධර්මපාල 80 වන ගුණ සමරුව.


ශ්‍රී ලංකාවේ බෞද්ධ පුනරුදය සඳහා මහත් වූ සේවයක් කල අනගාරික ධර්මපාලයන්ගේ 80 වන ගුණ සමරුව අද දිනට යෙදී තිබේ. ලාංකික ජනතාව යටත් විජිතවාදයෙන් බැට කමින් සිටින යුගයක එයින් ඔවුන් මුදවා චින්තනමය විප්ලවයක් ඇති කිරීම සඳහා යොමු වූ කිහිප දෙනාගෙන් එක් කැපී පෙනෙන අයකු ලෙස එතුමා අවිවාදයෙන් පිළිගනු ලැබේ. තවද, එතෙර රටවල බෞද්ධාගම ප්‍රචලිත කිරීමේ මෙන්ම ඉන්දියාවේ බෞද්ධ උරුමය රැකගැනීමේද නියමුවකු ලෙස ධර්මපාලතුමා සලකනු ලැබේ.

ධර්මපාලතුමාද රුහුණට සම්බන්ධකම් කියන ජාතික නායකයකු විය. ඔහුගේ පියා දොන් කරෝලිස් හේවාවිතාරණ වූ අතර මව මල්ලිකා හේවාවිතාරණ නම් වූවාය. පියාගේ උපන් ගම වූයේ මාතර හිත්තැටියයි. 1864 සැප්තැම්බර් 17 වනදා උපන් ධර්මපාලයන්ට දෙමාපියන් විසින් තබන ලද නම වූයේ දොන් ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ යන්නයි.

කුඩා දොන් ඩේවිඩ් අධ්‍යාපනය ලබන සමයෙහි ලංකාවේ තිබුනේ ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරි පාසල් සහ රජයේ පාසල් කිහිපයක් පමණි. රජයේ පාසල්වලද ඉගැන්වූයේ බටහිර අධ්‍යාපනයයි. කෝට්ටේ ක්‍රිස්තියානි පාසල, කොටහේන ශාන්ත බෙනඩික් විද්‍යාලය, ගල්කිස්ස ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලය සහ එවකට කොළඹ ඇකඩමිය නමින් හැඳින්වූ කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයෙන්ද ඔහු ලැබුයේ බටහිර පන්නයේ අධ්‍යාපනයකි. කෙසේ වුවද එහි වාසිය වූයේ ඔහුට ඉංග්‍රීසි භාෂාව සහ බටහිර ශිෂ්ටාචාරය පිලිබඳ මනා අවබෝධයක් එතුලින් ලැබීමයි.




පරම විඥානාර්ථ සංගමයේ නිර්මාතෘවරයකු වූ කර්නල් ඕල්කට් ලංකාවට පැමිණියේ 1880 දීය. ඔහුගේ භාෂා පරිවර්තකයා ලෙස කටයුතු කිරීමට තරුණ දොන් ඩේවිඩ් හේවාවිතාරණ වරම් ලැබීය. එමගින් ඔහු බුදු දහම සහ ලංකාවේ එය පත්ව ඇති තත්ත්වය පිලිබඳ මනා වැටහීමක් ලබාගන්නට ඇත. සුළු කලකින් ලංකාවේ බෞද්ධ පුනරුද ව්‍යාපාරයට ක්‍රියාකාරීව සම්බන්ධ වූ හෙතෙම සිය ඉංග්‍රීසි පන්නයේ නම ඉවත ලා ධර්මපාල යන නාමය ආරූඪ කරගත්තේය.

කෙසේ වුවද අනගාරික ධර්මපාලතුමා පරම විඥානාර්ථ සංගමය සමඟ දිගටම සම්බන්ධ වී නොසිටියේය. එතුමා ජාතික වීරයකු බවට පත් වූයේ වෙනත් අරගලයක් හේතුවෙනි. එනම් බුද්ධගයාව බේරා ගැනීමේ සටනයි. 1891 දී බුද්ධගයාව දැක බලාගැනීමට ගිය හෙතෙම එය පත්ව ඇති තත්ත්වය දැක කම්පාවට පත් වී බුද්ධගයාව බෞද්ධයනට යලි ලබා ගැනීම සඳහා සටනක් ඇරඹීය. "සිංහලයිනි නැගිටියව්! බුද්ධගයාව බේරා ගනිව්!" යන්න ඔහුගේ සටන් පාඨය විය. බුද්ධගයාව වෙනුවෙන් නඩු මගට බස්සද දීර්ඝ නඩු විභාගයකින් පසු 1906 දී එතුමා පරාජයට පත් විය. ඉංග්‍රීසි පාලන සාමය තුල බුද්ධගයාව බෞද්ධයනට උරුම වූයේ නොවේ. 1949 සම්මත වූ "බුද්ධගයා පනත" මගින් එය බෞද්ධ-හින්දු ඒකාබද්ධ කමිටුවක පාලනයට ගෙනෙන ලද්දේ නිදහස් ඉන්දියාවේ ආණ්ඩුවයි.

1891 ඇරඹි ඉන්දියාවේ මහාබෝධි සංගමය ඔස්සේ ඉන්දියාවේත්, එංගලන්තයේත් බුදු දහම ප්‍රචලිත කිරීමට ධර්මපාලතුමා, ශ්‍රීමත් එඩ්වින් ආර්නෝල්ඩ් ප්‍රමුඛ පිරිසක් මුල පිරූහ. මේ අතර 1893 චිකාගෝවේ පවතී ලෝක ආගම් පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කිරීමට ධර්මපාලතුමා භාග්‍යය ලැබීය. එහිදී ඔහු බුදු දහම පිළිබඳ බටහිර ජාතීන්ට ගැලපෙන සේ දේශනයක් කළේය. නවීන විද්‍යාව, ක්‍රිස්තියානි ධර්මය යනාදිය සමඟ බුදු දහම සසඳමින්, ඒවා අතර යම් යම් සමානකම් පවතින නමුත් බටහිර නොමැති චින්තනයක් පෙරදිග රටවල පවතින බව ඔහු පැහැදිලි කළේය. මෙම සමුළුවේදී ඔහු ස්වාමි විවේකානන්ද වැනි පෙරදිග ආගමික නායකයන් මුණ ගැසුණු අතර ධර්මපාලතුමා සහ ස්වාමි විවේකානන්ද අතර බොහෝ යහපත් මිත්‍රත්වයක් ගොඩනැගුන බව සඳහන්ය.

දේශීයත්වයට මුල් තැන දෙන ප්‍රතිපත්තියක ධර්මපාලතුමා ලංකාවේදී දිගටම නියලී සිටියේය බුද්ධගයාව බේරා ගැනීමට කල අසාර්ථක වූ නමුත් ප්‍රබල සටනට අමතරව, සුරාවෙන් සූදුවෙන් සහ වෙසෙසින්ම ගව මස් කෑමෙන් සිංහලයා මුදවා ගැනීමට එතුමා විශාල සටනක් කළේය. තවද, රටේ ආර්ථිකය විජාතිකයන් සහ ඔවුනට සහය දක්වන දේශීය පලන්තියක පාලනයෙන් ගලවා ගැනීම සඳහා මුල් පියවරක් ලෙස දේශීය සුළු කර්මාන්ත ඇරඹීමට එතුමා අනුබල දුන්නේය.

1931 ජූලි මාසයේදී ධර්මපාලයෝ සිරි දේවමිත්ත ධර්මපාල නමින් ඉන්දියාවේදී පැවිදි බිමට ඇතුළු වූහ. එහිදී උන්වහන්සේ අපවත් වූයේ 1929 අප්‍රේල් 29 වනදාය.

අනගාරික ධර්මපාලයන්ගේ ජාතික මෙහෙවර පිලිබඳ විවාදයක් නැත. එහෙත් මගේ අදහසට අනුව, එතුමාගේ ඇතැම් කටයුතුවල යම් යම් ගැටලු දක්නට ලැබේ. එතුමාගේ චින්තනය ඉන්දියානු ආභාෂයෙන් හැඩගැසුනිද යන සැකයක් පැන නගී. උදාහරණයක් වශයෙන් ගතහොත් දේශීය සුළු කර්මාන්ත ආරම්භ කිරීම ඉන්දියාවේ ස්වදේශී ව්‍යාපාරයේ ආදර්ශයක් විය. ස්වදේශී ව්‍යාපාරය ප්‍රබලව පැන නැගුනේ 20 වන සියවස පළමු දශකයේය. අනගාරික ධර්මපාලයන්ගේ දේශීය කර්මාන්ත දිරි ගැන්වීමේ ප්‍රතිපත්තිය ඇරඹුණේ කවර දිනෙකදැයි මම හරිහැටි නොදනිමි.

තවද, පොදුවේ සත්ව ඝාතනය සහ මස් අනුභවයට එරෙහි වනු වෙනුවට ගව ඝාතනයට පමණක් ප්‍රබල ලෙස එරෙහි වූයේ කිනම් අදහසකින්ද යන්න මම හරි ආකාරව නොදනිමි. ගවයා හින්දුන්ගේ පූජනීය වස්තුවක් වූවා සේම සිංහල ගැමියාගේද වටිනා වස්තුවක් වූයේය. සිංහල ගැමියා ගව මස් කෑමට එතරම් හුරුවී ඉන්නට නැත. නාගරික ජනගහනය සම්බන්ධයෙන් නම් එම කරුණ වෙනස් වන්නට ඇත. නමුත් නාගරික ජනගහනය ඉතා ලංකාවේ මුළු ජනගහනයෙන් සුළු ප්‍රතිශතයක් විය. එනිසා ගවමස් කෑමට එරෙහි වීම ජනප්‍රිය සටන් පාඨයක් හෝ ඉන්දියානු ආභාෂය නිසා ඇති කරගත් සටන් පාඨයක් වීදැයි අපි නොදනිමු.


ප. ලි. ලංකාවේ ප්‍රමුඛතම ජාතික වීරයකු වන අනගාරික ධර්මපාලයන් රටේ වැසියනට කෙතරම් අමතකද යන්න තුල අප රට අද පත්ව ඇති තත්ත්වය මොනවට පැහැදිලි වේ. අද දින පලවූ සමහර සිංහල පුවත්පත්වල එතුමා පිළිබඳ කිසිදු සටහනක් නොවීය. ඊටත් වඩා කණගාටුදායක කරුණ නම් සිංහල ජාතිය පිළිබඳ හඬ නගන බව කියන ෆේස්බුක් වීරයන්ගේ Group සහ Fan Page සමහරකද එතුමා ගැන කිසිදු දෙයක් සඳහන් නොවීමයි.

Sunday, April 7, 2013

"පාප් වහන්සේගේ පලිගැනීම"


"පාප් වහන්සේගේ පලිගැනීම" යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ පාප් වහන්සේ කෙනෙකුන් විසින් කරන ලද දෙයක් නොවේ. ඒ එක්තරා ඉදිකිරීමක් අරබයා යම් කිසි නිර්මාණශීලී තැනැත්තකු විසින් පටබඳින ලද නමකි. මේ නම් තැබීමට ප්‍රස්තුත වූ ඉදිකිරීම වූයේ බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුනයි. (Berlin TV Tower හෙවත් Fernsehturm Berlin)

ජර්මනියේ බර්ලින් නගරයේ සුප්‍රසිද්ධ ඇලෙක්සැන්ඩර්ප්ලාට්ස් (Alexanderplatz) චතුරශ්‍රය ආසන්නයේ පිහිටි බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුන මීටර 368 ක උසින් යුතුය. ඉදිකළ අවස්ථාවේ මෙහි උස මීටර 365 ක් වූ අතර, මෑත කාලයේදී එහි ඉහල සවි කල නව ඇන්ටෙනාවක් හේතුවෙන් උස මීටර 368 දක්වා ඉහල ගියේය. මෙම ගොඩනැගිල්ල ජර්මනියේ පිහිටි උසම ගොඩනැගිල්ල වේ.



රාත්‍රියට බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුන දිස්වන ආකාරය. (2012 දී මා මිත්‍ර පේටර් හනෙමාන් විසින් ගන්නා ලද ඡායාරූපයකි)


බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුන ඉදි කිරීම ඇරඹුණේ 1965 වසරේදීය. ඒ වනවිට ජර්මනිය, නැගෙනහිර සහ බටහිර වශයෙන් රටවල් දෙකකට බෙදුණු සමයයි. බර්ලින් තාප්පය ඉදි කොට වැඩිකලක් ගොස් නොතිබුණි. මේ වනවිට ජර්මන් ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ජනරජයට (නැගෙනහිර ජර්මනියට) සන්නිවේදන කුළුනක අවශ්‍යතාව දැනෙමින් තිබුණු අතර, ඒ අනුව මෙම කුලුන ඉදිකිරීමට මුල පිරුණි. මෙහි තවත් එක පරමාර්ථයක් වූයේ ජර්මන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයේ (ජ.ප්‍ර.ජනරජයේ) බලපරාක්‍රමය ලොවට කියා පෑමය. මෙවන් උස ගොඩනැගිල්ලක් බටහිර බර්ලින් වැසියන්ටද මනාව දිස්වන බව ජ.ප්‍ර.ජනරජ රජය දැන සිටියේය.

මෙම කුලුනෙහි ආකෘතිය ඇතැම්විට නැගෙනහිර ජර්මනියේ ප්‍රමුඛතම ගෘහනිර්මාන ශිල්පියා ලෙස සැලකෙන හර්මන් හෙන්සෙල්මාන් ප්‍රමුඛ ශිල්පීන් අතින් සිදු වූ අතර එයට ඔහු පාදක කරගත්තේ 1950 ගණන්වල බටහිර ජර්මනියේ ස්ටුට්ගාර්ට් (Stuttgart) නගරයේ ඉදිවූ රූපවාහිනී කුලුනෙහි (Fernsehturm Stuttgart) ආකෘතියයි. බර්ලින් කුලුනේ ඉහල ඇති ගෝලාකාර ආකෘතියට පාදක වූයේ පළමු සෝවියට් චන්ද්‍රිකාව වූ ස්පුට්නික් 1 හි ආකෘතිය බව සැලකේ. මෙම ගෝලාකාර කොටසෙහි කැරකෙන අවන්හලක් ඉදිකොට ඇති අතර එය සෑම අඩ පැයකටම වරක් කරකවනු ලබයි. මේ අනුව එකම තැන ඉඳගෙන සිටින්නෙකු වුවද මුහුණලා සිටින දිශාව පැය භාගයෙන් භාගයට වෙනස් වේ. මෙම අවන්හල පිහිටියේ මීටර 207 ක් උසිනි. ඊට මඳක් පහලින් නැරඹුම් වේදිකාවක් ඉදිකොට ඇත. පැහැදිලි දිනෙක මෙම වේදිකාවට නැගුන අයකුට කිලෝමීටර 42 ක් තරම් ඈත හොඳින් දිස් වේ යයි කියනු ලැබේ. කොමියුනිස්ට් යුගයේදී කැරකෙන අවන්හල නැගෙනහිර ජර්මානුන් අතර බෙහෙවින් ජනප්‍රිය ස්ථානයක් වූ බව කියනු ලැබේ. "අවන්හලේ සිටින විට කුලුන කඩා වැටුනත් කමක් නැත. එවිට අප බටහිර ජර්මනියට වැටෙනු ඇත" යයි එකල ප්‍රකට වූ දේශපාලනික විහිළුවකින් කියවුනි.

1965 ඉදි කිරීම් ඇරඹුණු බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුනෙහි ඉදිකිරීම් අවසන් වූයේ 1969 වසරේය. 1969 ඔක්තෝම්බර් මුල් සතියෙහි පරීක්ෂණ විකාශයන් මෙම කුලුන මගින් කරන ලද අතර 1969 ඔක්තෝම්බර් 7 වනදාට යෙදුන ජ.ප්‍ර.ජනරජයේ 20 වන ජාතික දිනයදා කුලුන නිල වශයෙන් විවෘත කරන ලදී.

කෙසේ වුවද, සිය බලපරාක්‍රමය පෙන්වීමට තැනූ කුලුන විසින් නැගෙනහිර ජර්මන් ආණ්ඩුව වෙත ගෙනාවේ බලාපොරොත්තු නොවූ අපහසුතාවයක් සහ ලජ්ජාවකි. සූර්යාලෝකය කුලුනෙහි ගෝලාකාර කොටසට පතිත වූ විට එහි කුරුසයක හැඩයක් මතුව ආවේය. කුලුනට බටහිරින් ජීවත් වූ බටහිර බර්ලින් වැසියන්ට මෙය දිස් වූයේ දිනයේ අපරභාගයේය. බැස යන හිරුරැස් වැදී කුලුනෙහි කුරුසයක් මතුවනු දුටු යමෙක් මෙය "පාප්වහන්සේගේ පලිගැනීම" යයි හඳුන්වා දෙන්නට ඇත. කොමියුනිස්ට් පාලන තන්ත්‍රයක් වූ නැගෙනහිර ජර්මන් ආණ්ඩුව අදේවවාදී (Atheist) වීම මෙවන් නමක් තබන්නට හේතුවයි. අදේවවාදී රාජ්‍යයක් සිය බලය පෙන්වීමට තැනූ ඉදිකිරීමක සිය ආගමේ සංකේතය මතුව ඒම දෙවියන් වහන්සේගේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය පිළිබඳ සංකේතයක් ලෙස ක්‍රිස්තියානි බැතිමතුන් සලකන්නට ඇත.



සාන්ත මේරි පල්ලිය අසලට බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුන පෙනෙන ආකාරය. හිරු එළියෙන් ඇතිවන කුරුසියද මෙහි දිස්වේ. (Wikimedia Commons)


මීට අමතරව නැගෙනහිර ජර්මන් වැසියෝ මෙම කුලුනට සාන්ත වෝල්ටර් යයි නම් තැබූහ. ඒ බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුන ඉදිකිරීමට නායකත්වය දුන් නැගෙනහිර ජර්මන් කොමියුනිස්ට් නායක වෝල්ටර් උල්බ්‍රිෂ්ට් උපහාසයට ලක් කිරීමටය.

නැගෙනහිර ජර්මන් ආණ්ඩුව විවිධ ක්‍රම මගින් මෙම කුරුසය දිස්වීම වළකන්නට උත්සාහ කළහ. එවන් එක් උත්සාහයක් වූයේ විශේෂ තීන්ත වර්ගයක් ආලේප කිරීමයි. නමුත් මේ එකකින්වත් එම කුරුසය මකා දමන්නට හැකි වූයේ නැත.

1989 බර්ලින් තාප්පය බිඳ වැටීමෙන් පසු දේශපාලනික සංකේතයක් ලෙස බර්ලින් රූපවාහිනී කුලුනෙහි වූ වැදගත්කම පහව ගියේය. කෙසේ වෙතත්, වර්තමානයේද එය බර්ලින් සහ බ්‍රැන්ඩන්බර්ග් ප්‍රදේශ කරා රූපවාහිනී වැඩසටහන් විකාශය කිරීමට භාවිතා කෙරෙන අතර කැරකෙන අවන්හලද බර්ලින් නගරයේ වැදගත් සංචාරක ස්ථානයක් ලෙස අදටත් සැලකේ.


පසු සටහනක්: දන්නෙම නැතුව බ්ලොග් එකට අවුරුද්දකුත් වෙලා. 2012 අප්‍රේල් 6 තමයි මම පලවෙනි බ්ලොග් පෝස්ට් එක දැම්මේ. අද 2013 අප්‍රේල් 7. මේ මගේ 76 වෙනි බ්ලොග් පෝස්ට් එක.... අවුරුද්දකදී කල දේ බොහොමයි. කරන්න ඇති දේ බොහෝ.......මයි.

Thursday, April 4, 2013

පරංගීන්ගේ සිහින සුන් කල ගන්නොරුව සටන

පෘතුගීසීන්ගේ අවසන් උඩරට ආක්‍රමණය පරාජය කල ගන්නොරුව සටනේ 375 වන සංවත්සරය මෙම වසරේ (2013) මාර්තු 28 වනදාට යෙදී තිබිණ. මෙම ලිපිය ඒ වෙනුවෙනි.

ලංකාවේ වෙරළබඩ ප්‍රදේශ පාලනය කරමින් සිටි පෘතුගීසින්ගෙන් නිදහස ආරක්ෂා කරගැනීමට සමත් වූ එකම ලාංකික රාජ්‍යය කන්ද උඩරට රාජධානියයි. පරංගීහු කිහිප විටෙකදීම උඩරට ආක්‍රමණය කිරීමට ගොස් අන්ත පරාජයක් අත් කරගත්හ. දන්තුරේ, බලන සහ රන්දෙනිවල පරාජයන්ගෙන් ඔවුන් පාඩමක් ඉගෙන නොගත්තේ නොවේ. නමුත් 1638 වසරේ දියත් කෙරුණ ඔවුනගේ අවසන් ආක්‍රමණයද පරාජයෙන් කෙළවර වූයේය. මේ සමඟම සමස්ථ දිවයිනේම බලය අල්ලා ගැනීමට වූ පෘතුගීසීන්ගේ සිහිනය අවසාන වතාවටත් සුනු විසුනු වූයේය.

1630 රන්දෙනිවල සටන ජයගත් පසු එම ජයග්‍රහණය උපයෝගී කරගනිමින් පරංගීන්ට දරුණු ප්‍රහාරයක් එල්ල කල හැකිව තිබුනද ඊට නායකත්වය හෝ චිත්ත ශක්තිය සිංහල හමුදාවට නොලැබිණ. එවක උඩරට පාලනය කල සෙනරත් රජු දුර්වල පාලකයකු වීම මීට හේතුව විය. 1634 වනවිට දෙපක්ෂය අතර සාම ගිවිසුමක් අත්සන් කෙරුණ අතර පරංගීන්ට මඩකලපුව පවරා දීමට උඩරට රාජධානිය එකඟ විය.

කෙසේ වුවද එක පක්ෂයකටවත් සාමය ආරක්ෂා කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් නොවීය. 1635 වසරේදී සෙනරත් රජුගේ බාල පුත්‍රයා වූ මහ අස්ථාන කුමරු දෙවන රාජසිංහ නමින් රජවූ පසු මෙම තත්ත්වය තවත් නරක අතට හැරුණි. වැඩි කලක් යාමට මත්තෙන් කොළඹ පෘතුගීසි පාලනය සහ උඩරට රජු අතර එදිරිවාදිකමක් වර්ධනය වන්නට වූයේය.

දෙපක්ෂය අතර යුද්ධය යලි ඇවිලීමට විවිධ හේතු ඉදිරිපත් කරනු ලැබේ. මින් බොහෝ ජනප්‍රිය කතාවක් වන්නේ ඇතා සහ අශ්වයන් දෙදෙනා පිළිබඳ කතාන්දරයයි. රජතුමා තමන්ගේ සිත් දිනාගත් පෘතුගීසි වෙලෙන්දෙකුට ඇතෙක් තෑගි කොට ඇත. වෙලෙන්දා කොළඹට පැමිණි අවස්ථාවේ කොළඹ පෘතුගීසි කපිතාන් ජෙනරාල්වරයා වූ දියේගෝ ද මේලෝ කර තිබෙන්නේ එම ඇතා පැහැර ගැනීමයි. මේ බව කනවැකුණ රජතුමා වෙලෙන්දාට තවත් ඇතෙකු තෑගි කොට හලාවතින් නැව් නැගීමට අවස්තාව උදා කරදුන් බව පැවසේ. තවද ද මේලෝගේ හිතුවක්කාර ක්‍රියාවට එකට එක කිරීමක් ලෙස පෘතුගීසි වෙලෙන්දකු රජුට විකිණීමට ගෙනා අගනා සෛන්දවයන් දෙදෙනෙකු රජතුමා විසින් පැහැරගන්නා ලදී. ද මේලෝ අශ්වයින් ඉල්ලා සිටි කල්හි, උන් ආපසු දීමට නම් තමාගේ ඇතා තමා වෙත යලි ලැබෙන්නට සලස්වන මෙන් රජතුමා දන්වා සිටි බව කියවේ. මේ ආරවුල දුර දිග යෑමේ ප්‍රතිපලය වූයේ ද මේලෝ කන්ද උඩරට ආක්‍රමණය කිරීමයි.

මේ කතාන්දරය සම්පූර්ණයෙන් බැහැර කිරීමට නොහැකි වුවද, මෙවන් කරුණක් නිසා උඩරට ආක්‍රමණය වැනි භාරදූර කාර්යයකට අත තැබීමට දියේගෝ ද මේලෝ පෙළඹුණි යයි සිතිය නොහැක. මින් පෙර උඩරට අල්ලා ගැනීමට ගිය සිය රටවැසියන්ගේ ඉරණම පිළිබඳ ඔහු හොඳින් දැන සිටියේය. වෙනෙකක් තබා, සාමාන්‍ය මාර්ගය ඔස්සේ උඩරට ආක්‍රමණය කිරීමේ අපහසුතාව දත් කොන්ස්තන්තීනු ද සා, ඌව දෙසින් උඩරට ආක්‍රමණය කිරීමට ගොස්, එම ප්‍රයත්නයද අසාර්ථකව ජීවිතයද අහිමි කරගෙන ගතව තිබුනේ වසර අටක් වැනි සුලු කාලයකි.

ද මේලෝ උඩරට ආක්‍රමණය කිරීමට බලපෑ ප්‍රධාන හේතුව වන්නට ඇත්තේ මෙකල උඩරට රාජධානිය සහ ඕලන්ද ජාතිකයන් අතර ඇතිවෙමින් පැවති ඇයි හොඳයියයි. මෙය ලංකාවේ සිය පාලනයට දරුණු තර්ජනයක් වන කරුණක් බව දත් පෘතුගීසීහු කන්ද උඩරට-ඕලන්ද දෙපිරිස අතර සන්ධානයක් ඇති වීම වැළැක්වීමට බලාපොරොත්තු වූහ. ඒ සඳහා ඔවුන් දුටු පහසුම මාර්ගය වූයේ උඩරට රාජධානිය අල්ලා ගැනීමයි. ඉහත කී ඇත්-අසු ගැටුම සත්‍යයක් නම්, ද මේලෝ රජතුමාගේ ඇතා පැහැර ගන්නට ඇත්තේද රජතුමා යුද්ධයකට පොළඹවන අදහසිනි.

පරංගි ආක්‍රමණික හමුදාවේ ශක්තිය පිළිබඳ විවිධ මත පවතී. කෙසේ නමුත් එම හමුදාව පෘතුගීසි ජාතිකයන් හත් අටසියයකින් සහ දේශීය ලස්කිරිඤ්ඤ භටයින් කිහිප දහසකින් සමන්විත වන්නට ඇත. මෙවන් සේනාංකයක් සමඟ ගොස් උඩරට අල්ලාගැනීම අපහසු බව සක්සුදක් සේ දත් ද මේලෝ, සිය ජයග්‍රහණය තහවුරු කරගැනීම සඳහා, මීට පෙර සිදුකල පෘතුගීසි ආක්‍රමණවලදී ආක්‍රමණික හමුදාවට සහය නොලැබුණු අංශයක් දෙස අවධානය යොමු කළේය. එනම් උඩරට තුලින්ම සහය ලබා ගැනීමයි. ඒ සඳහා ඔහු උපයෝගී කරගැනීමට බලාපොරොත්තු වූයේ රාජසිංහ රජුගේ වැඩිමහලු අර්ධ සහෝදරයා වූ විජේපාල කුමාරයාවය.

1635 වසරේදී සෙනරත් රජු මියගිය විට මහ අස්ථාන කුමරු රජවූයේ ඔහුට වඩා වැඩිමහලු අර්ධ සොයුරන් දෙදෙනකු සිටියදීය. මහ අස්ථාන කුමරු සෙනරත් රජුගේ පුතෙකු වූ අතර කුමාරසිංහ සහ විජේපාල කුමාරවරු පළමු විමලධර්මසූරිය රජුගේ පුතුන් වූහ. ඔවුන් සියල්ලන්ගේ මව වූයේ කුසුමාසන දේවිය නොහොත් දෝන කතිරිනාය. මහ අස්ථාන කුමරු රජ වනවිට ඌව ප්‍රදේශය පාලනය කිරීම කුමාරසිංහටත්, මාතලේ පාලනය කිරීම විජේපාලටත් පවරන ලදී. ඒ අනුව උඩරට රාජ්‍යය රාජසිංහ රජුට ලැබුන නමුත් එහි වැදගත්ම ප්‍රදේශ දෙකක් පැවතුනේ ඔහුට විරුද්ධවීමට ඉඩ තිබුණු කුමරුන් දෙදෙනකු යටතේය. මින් වැඩි කලක් යාමට මත්තෙන් කුමාරසිංහ කුමරු මියගිය අතර එය ඝාතනයක් වන්නට ඇතැයි සැළකේ. ඉන්පසු ඌව ප්‍රදේශයද තමා යටතට ගත් රජතුමා තවත් බලවත් විය. මේ අතර විජේපාල කුමාරයා රජු සමඟ තවත් උරණ වූයේය.

දියේගෝ ද මේලෝ සිය ආක්‍රමණය සාර්ථක කරගැනීම සඳහා උපයෝගී කරගැනීමට බලාපොරොත්තු වූයේ විජේපාල කුමාරයාවය. ඔහු පෘතුගීසින් සමඟ පණිවිඩ හුවමාරු කරගත් අතර මාතලේ හමුදා පෘතුගීසීන්ගේ සහයට පැමිණියේ නම් රාජසිංහ රජතුමා පරාජය වීමට හොඳටම ඉඩ තිබිණ.

1638 පෙබරවාරි 27 වනදා කොළඹින් පිටත් වූ දියේගෝ ද මේලෝ, එකල නුවර ආක්‍රමණවලට යොදාගත් මධ්‍යස්ථානය වූ මැණික්කඩවර කොටුවට පැමිණියේය. මැණික්කඩවර කොටුවෙන් තීරණාත්මක උඩරට ආක්‍රමණයට ඔහු පිටත් වූයේ මාර්තු 19 වනදාය. මාර්තු 26 වනවිට පෘතුගීසි හමුදාව අට්ටාපිටියට පැමිණියේය.

මේ කාලය තුල රාජසිංහ රජතුමා පරංගි ආක්‍රමණය වැළැක්වීමට දැඩි උත්සාහයක් ගත්බව පෙනේ. පෘතුගීසි ඉතිහාසකාරයන් සඳහන් කරන්නේ රජතුමා ඕලන්දය සමඟ වන සම්බන්ධතා සියල්ල නැවැත්වීමට පවා පොරොන්දු වෙමින් උඩරට ආක්‍රමණය නොකරන ලෙස බැගෑපත් වූ බවය. නමුත් සිංහල ජනකතාකරුවන් අතර ප්‍රසිද්ධ කතාවකින් කියවෙන පරිදි ඔහු දියේගෝ ද මේලෝ වෙත තර්ජනාත්මක ලිපියක් යවා ඇත. කුරුසයක් ගත් පූජකයකු අත යවන ලද එම පණිවිඩයෙන් ඔහු පවසා ඇත්තේ, "ඔබ අදහන ඔබ නිසා මැරුන ඔබේ දෙවියන් වහන්සේ සෙංකඩගල රජුගේ රාජ්‍යයට ඔබේ පැමිණීම තහනම් කරන්නේය. ඔබ ආපසු හැරී නොගියොත් ඔබේම දෙවියෝ ඔබට දඬුවම් කරයි" යන තර්ජනාත්මක පණිවිඩයයි.

ඇතැම්විට පෘතුගීසි ඉතිහාසකරුවන් සහ සිංහල කතාකරුවන් යන දෙපිරිසම මුසාවක් පවසන්නේ නැති වීමට ඉඩ ඇත. මුලදී, විජේපාල කුමාරයා පෘතුගීසීන්ගේ පක්ෂය ගැනීමට ඉඩ ඇති බැව් දැනසිටි රාජසිංහ රජතුමා තුල පෘතුගීසි ආක්‍රමණය පිළිබඳ බියක් ඇතිවීම සාධාරණය. නමුත් මාර්තු මාසයේ අවසන් භාගය වනවිට ඔහුට ඒ බිය නැතිවන්නට ඇත. මක්නිසාද යත්, ඒ වනවිට විජේපාල කුමරු පෘතුගීසින්ට සහය නොදැක්වීමට තීරණය කරගෙන තිබුන බැවිනි.

ද මේලෝ, විජේපාල කුමරුගේ තීරණය පිළිබඳ දැනගන ඇත්තේ මාර්තු 26 වනදා අට්ටාපිටියට පැමිණි පසුවය. විජේපාල කුමරුගේ සහය නැතිව කන්ද උඩරට අල්ලාගත නොහැකි බව දත් ද මේලෝ තීරණය කලේ මහනුවරට කඩා වැදී නගරය වනසා දමා වහා යලි පසු බැසීමටය.

1638 මාර්තු 27 වනදා මහනුවරට කඩා වැදුන පරංගි හමුදාව නගරය ගිනිබත් කර ආපසු කොළඹ දෙසට ගමනාරම්භ කළහ. ඔවුනගේ බලාපොරොත්තුව වූයේ අඳුර වැටීමට පෙර මහවැලි ගඟෙන් එතෙර වීමයි. එහෙත් ඔවුනට යාමට ලැබුනේ මඳ දුරකි. මාතලේ සිට පැමිණි විජේපාලගේ සේනාව ඔවුන්ගේ මග අවුරා සිටියහ. ඔවුනට ගංගාව වෙත යාමට අවස්ථාව නොලැබිණ.

මහවැලි ගඟ වෙත යාමට නොහැකි වීමෙන් ජලය නැති වීමද, සිංහල හමුදාවල තර්ජන ගර්ජන සහ ප්‍රහාරයන්ද හමුවේ ඇති වූ පීඩනයද හේතුවෙන් පරංගි හමුදාව එදින ගතකලේ ඉතා කටුක රාත්‍රියකි. එය එම සේනාවෙහි වූ බොහෝ පෘතුගීසි ජාතිකයන්ගේ අන්තිම රාත්‍රිය වීමට නියමිතව තිබිණ.

පසුදිනට හිරු උදාවූ පසු ගැටඹේ තොටින් මහවැලි ගඟ තරණය කිරීමට පෘතුගීසි හමුදාවට හැකිවිය. එය කෙසේ සිදු කරන ලද්දේද යන්න ඉතිහාසකරුවන් විසින් එතරම් පැහැදිලිව සඳහන් කොට නැත. ඇතැම්විට ඒ සඳහාද ආක්‍රමණික හමුදාවට දැඩි සටනක් දෙන්නට සිදු වන්නට ඇත. කෙසේ හෝ ගඟෙන් එතෙර වූ ඔවුන් පැමිණියේ ගන්නොරුව තැනිතලාවටය.



වර්තමානයේ ගන්නොරුව ප්‍රදේශය. කෘෂි පර්යේෂණ ආයතන පිහිටා ඇති තැනිතලා ප්‍රදේශය අවසන් සටන සිදුවූ පෙදෙසයි. සිංහල හමුදා පහර දුන්නේ වටේ ඇති උස් බිම්වල සිටය. (ඡායාරූපය මුදිත මදුසංක)


ගන්නොරුවට පැමිණි පෘතුගීසින්ට මුහුණ දෙන්නට වූයේ වෙනත් තර්ජනයකටය. ගන්නොරුව තැන්නේ සිටි හමුදාවට අවට උස බිම්වල සිටි සිංහල හමුදාවන්ගේ ප්‍රහාරයට ලක් වීමට සිදු විය. මෙම සටනේදී සිංහල හමුදා විසින් මීට පෙර සිදු වූ සටන්වලට වඩා වැඩියෙන් තුවක්කු භාවිතා කල බව පැවසේ. මේ අවධිය වනවිට කන්ද උඩරට කම්හල්වල තුවක්කු වැඩිපුර නිපදවෙන්නට ඇති බැව් සිතිය හැක. කඳුවල සිටින සිංහල හමුදාවල ප්‍රහාරයෙන් පීඩාවට පත් පරංගි හමුදාව ඉන් ගැලවීම සඳහා නිම්නයෙහි කන්දක් දෙසට පසු බැස්සේය. ඇතැම්විට ඔවුන් බලාපොරොත්තු වන්නට ඇත්තේ ඒ කන්ද අල්ලාගෙන එහි සිට සටන මෙහෙයවීමයි. නිම්නයක් මැද හතර අතින් පහර කමින් සිටිනවාට වඩා මෙම ස්ථානය ආරක්‍ෂිත වූයේය.

පෘතුගීසීන් සමඟ පැමිණි ලස්කිරිඤ්ඤ හමුදාව සිංහල හමුදාවට එක් වීමට තීරණය කලේ මේ අවස්ථාවේය. සටන පරදින බව දැක මෙය සිදු කරන්නට ඇති බව සාමාන්‍ය විශ්වාසයයි. කෙසේ වුවද, මෙමගින් පෘතුගීසි හමුදාව බෙහෙවින් දුර්වල වූ අතර සටන ජයගැනීමට ඔවුනට තිබුණු සුලු හෝ ඉඩකඩ ඉන් ඇහිරී ගියේය.

මේ අවස්ථාවේ දියේගෝ ද මේලෝ සිය හමුදාවට අණ කලේ යලිත් තැනිතලාව දෙසට කඩාවැදීමටය. සාපේක්ෂව ආරක්‍ෂිත වූ ස්ථානයක් මෙසේ අතහැර විනාශය කරා ගමන් කිරීම සර්ව සම්පූර්ණ විකාරයක් වූ බව සැබෑවකි. නමුත් මේ අවස්ථාවේ වෙනත් විකල්පයක් පෘතුගීසින්ට නොවූ බවද පැහැදිලිය.

මේ අවස්ථාවේ සිංහල හමුදාවද සතුරාගේ ගමන්මග ඇවිරීමට ඔවුන් සිටි උස බිම්වලින් පහලට ගමන් කළහ. ඇතැම්විට පෘතුගීසි සෙබලුන් ගන්නොරුව තැනිතලාවෙන් එහාට පලා ගොස් ගැලවෙනු ඇතැයි ඔවුන් සිතන්නට ඇත. මෙසේ කඩා වැදුනු කන්ද උඩරට හමුදාවෝ සතුරා කොටුකරගෙන පහර දුන්හ. මෙම සටනේදී ජීවග්‍රහයෙන් අල්ලාගන්නා ලද්දේ පෘතුගීසි සෙබලුන් 33 දෙනකු පමණි. අනෙක් සියල්ලන්ම මිය යන්නට ඇතැයි සැලකෙන අතර, මියගිය අය අතර දියේගෝ ද මේලෝ ද කැස්ත්‍රෝ සිටින්නට ඇතැයි සලකනු ලැබේ. ඔහුගේ මෘත ශරීරය හඳුනාගත නොහැකි වූ නමුත් සටන් බිම වැටී තිබූ ඔහුගේ කඩුව සිංහල සෙබලුන් විසින් සොයාගෙන දෙවන රාජසිංහ රජතුමා වෙත පිළිගන්වන ලදී.

ගන්නොරුව සටනත් සමඟම පෘතුගීසීන්ගේ උඩරට අල්ලා ගැනීමේ සිහිනය අන්තිම වතාවටත් සුන් විය. මෙම වර්ෂය තුලදීම උඩරට රාජධානිය සහ ඕලන්දයින් අතර ගිවිසුමක් අත්සන් කෙරුණ අතර ලංකාවේ පෘතුගීසි පාලනයේ අවසන් යුගය එළඹුන බව එයින් තවත් පැහැදිලි විය.

Sunday, March 10, 2013

හියුගෝ චාවේස් පළමුවරට ජාතිය ඇමතූ ඓතිහාසික අවස්ථාව (1992 පෙබරවාරි 4)


පසුගිය මාර්තු 5 වනදා අභාවප්‍රාප්ත වූ වෙනෙසුවෙලාවේ ජනාධිපති හියුගෝ චාවේස් පළමු වතාවට ජාතිය ඇමතුවේ ඉතා සුවිශේෂී අවස්ථාවකය. එහිදී ඔහු තමාටම නොදැනීම පරාජය, ජයග්‍රහණයකට පෙරලා ගත්තේය. විනාඩියකට මඳක් වැඩි ඒ කතාව ඔහු ජාතික වීරයකු බවට පත් කළේය.

1992 පෙබරවාරි 3 වනදා නින්දට ගිය වෙනෙසුවෙලා වැසියන් ඊළඟ දිනයේ පිබිදුණේ බලාපොරොත්තු නොවූ සිද්ධියක් දැකීමටය. 4 වනදාට එළිවන පාන්දර, තරුණ හමුදා නිලධාරියකු විසින් රජය පෙරලීමේ කුමන්ත්‍රණයක් දියත් කොට තිබුණි. ජනාධිපති කාලෝස් අන්ද්‍රේස් පෙරේස්ගේ ආණ්ඩුවට කුමන්ත්‍රණයක් පිළිබඳ යම් යම් තොරතුරු ලැබී තිබුණද, හරියටම විස්තරය කුමක්ද යයි කලින් අවබෝධ වී නොතිබිණ.

මෙම කුමන්ත්‍රණයේ නායකත්වය ගත්තේ එතෙක් කල් වෙනෙසුවෙලාවේ අප්‍රකට චරිතයක් වූ, පැරෂුට් බලකායේ නිලධාරියෙකි. ඔහු ලුතිනන් කර්නල් හියුගෝ චාවේස් නම් විය. ඔහුගේ වීරයා වූයේ දකුණු ඇමරිකාවේ "විමුක්තිදායකයා" හෙවත් සයිමන් බොලිවාර් ය. බොලිවාර් බලාපොරොත්තු වූ ආකාරයේ එක්සත් සමාජයක් ඇති කිරීම චාවේස්ගේ බලාපොරොත්තුව විය.

හමුදා කුමන්ත්‍රණයේ මූලික කරුණු 3 වනදා රාත්‍රිය වන විට සැකසී තිබුන අතර රාත්‍රී 12 ට මඳක් කලින් එම කටයුතු ක්‍රියාවට නැගිණ. ඇතැම් ප්‍රදේශ කුමන්ත්‍රණයට සම්බන්ධ හමුදා කණ්ඩායම් විසින් සිය පාලනයට ගත්තේ වී නමුදු, වඩා වැදගත් වූ කරාකස් අගනුවර කුමන්ත්‍රණය බලාපොරොත්තු වූ පරිදි සාර්ථක නොවිය. හිමිදිරියේ ජනපති කාලෝස් අන්ද්‍රේස් පෙරේස් ජාතිය අමතමින් කුමන්ත්‍රණයක් දියත් කර ඇති නමුත් තත්ත්වය පාලනය කර ඇති බව ප්‍රකාශ කළේය. මේ අතර චාවේස්ගේද මිතුරකු වූ රෆායල් සැන්ටෙලිස් මැදිහත්කරුවකු ලෙස යොදාගනිමින් චාවේස්ට යටත් වන ලෙස රජය දන්වා සිටියේය. සිය බලාපොරොත්තු සුන් වූ චාවේස් තමා රැඳී සිටින ස්ථානවලට ගුවන් ප්‍රහාර එල්ල කරන බවට කෙරුණ තර්ජනයද සලකා යටත් වීමට තීරණය කළේය. උදෑසන 7 කණිසම ළඟාවූ කළ චාවේස් යටත් විය.



චාවේස් බ්‍රසීලයේදී (2003). Victor Soares-ABr (Agencia Brazil). Wikimedia Commons.



උදෑසන 10 වනවිට චාවේස් ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය වෙත රැගෙන යන ලදී. ඔහු සමඟ ඔහුගේ මිත්‍රයා, සැන්ටෙලිස් ද විය. එහිදී ඔහු දැනගත්තේ පිට පලාත්වල තමන්ගේ බොහෝ සගයින් යටත් වූ නමුත් ඇතැමුන් තවමත් සටන් මෙහෙයවන බවයි. වෙසෙසින්ම අරගුවා ප්‍රාන්තයේ මැරකේ (Maracay) නගරයේ කැරලි නායකයා වූ ජීසස් හර්නැන්ඩෙස් උර්ඩනේටා දිගටම සටන් කරමින් සිටියේය. ආරක්ෂක අංශ සිටියේ මරකේ නගරයට ගුවන් ප්‍රහාර එල්ල කිරීම පිළිබඳ සිතමිනි.

තමා මැරකේ නගරයේ සිය අනුගාමිකයනට ඍජුවම අමතා යටත් වන ලෙස ඉල්ලා සිටීමේ යෝජනාව චාවේස් විසින් ඉදිරිපත් කෙරුනේ මේ අවස්ථාවේය. නමුත් මැරකේ නගරයට වූ දුරකථන මාර්ග විසන්ධි වී තිබිණ. එවිට චාවේස් ගුවන්විදුලිය ඔස්සේ ඔවුන් ඇමතීමට යෝජනා කළේය. ඔහුගේ පෙර පිනකට මෙන් රූපවාහිනිය වඩා සුදුසු බවට එහි හුන් හමුදා නිලධාරීන් අතුරින් අදහසක් යොමු විය. ආරක්ෂක ඇමතිවරයා වූ ඔචොආ ඇන්ටිච් (Ochoa Antich) ද එම අදහසෙහි වරදක් දුටුවේ නැත. ඔහු ජනපති පෙරේස් අමතා ඒ සඳහා අවසර පැතීය. පෙරේස් නියෝග කලේ චාවේස්ට මාංචු දමා සිරකරුවකු ලෙස ඉදිරිපත් කිරීමටත්, ඔහුගේ කතාව කලින් ලියාගනීමටත් ය. නමුත්, චාවේස් ඒ එකදු කොන්දේසියකට හෝ එකඟ වූයේ නොවේ. පරාජිත හැඟීමෙන් ඔහු දැඩි ලෙස පීඩා වින්ද නමුත් ඒ බව පෙන්වීමට ඔහුට අවශ්‍ය නොවීය. ජාතිය ඉදිරියේ පෙනී සිටීමට ලැබෙන මේ අවස්ථාවේ ඔහු හැකි තරම් ගාම්භීර ලෙස ජනතාව අබියස පෙනී සිටීමට අදිටන් කරගත්තේය.

මතුව තිබුන තත්ත්වයෙහි බැරෑරුම්කම සළකා ආරක්ෂක අංශ ඔහුගේ ඉල්ලීමට එකඟ වූහ.

මුහුණ කට සෝදාගත් චාවේස්, සිය නිල ඇඳුමද මනාව සකසාගෙන පැරෂුට් භටයන්ගේ රතු පැහැති බෙරේ තොප්පියක් ලා ගත්තේය. ඉන්පසු, නියම හමුදා නිලධාරියකු සේ ගාම්භීර ලීලාවෙන් රූපවාහිනී කැමරා ඉදිරියේ පෙනී සිටියේය. මීළඟ තත්පර 72 ක කාලය ඔහු වැය කලේ ජීවිතයේ ඔහු කල වැදගත්ම කතාවටය.

පළමුවෙන්ම සියලු වෙනෙසුවෙලා වැසියන්ට සුබ උදෑසනක් වේවා! කියා ප්‍රාර්ථනා කිරීමට මම කැමතියි. මේ බොලිවාරියානු පණිවිඩය අරගුවා හි සිටින සියලු පැරෂුට් භටයන් සහ වැලෙන්සියාවේ යුධ ටැංකි භටයන් වෙතයි. සහෝදරවරුනි, අවාසනාවන්ත ලෙස, අගනුවර රැඳී සිටි අපට මේ වතාවේ අපේ අරමුණු ඉටු කරගන්නට ලැබුනේ නැහැ. එනම්, අපට කරාකස් නගරයේදී බලය අල්ලාගන්නට ලැබුනේ නැහැ. ඔබ කොහි සිටියත්, ඉතාමත් හොඳින් ඔබේ කාර්යභාරය ඉටු කළා. දැන් ආපසු හැරී බලන්නට සුදුසු කාලය එළඹී තිබෙනවා. අපේ දේශය අනිවාර්යයෙන්ම මීට වඩා යහපත් තැනක් බවට පත්කළ යුතුයි. ඒ සඳහා අලුත් අවස්ථා එළඹෙනු ඇති.

ඒ නිසා, දැන් මා කියන දේ හොඳින් අසන්න. මේ පණිවිඩය ඔබට දෙන කමන්ඩන්ටේ චාවේස්ගේ හඬට ඇහුම්කන් දෙන්න. කරුණාකරලා, යලි සිතා බලා, අවි බිම තබන්න. මොකද, අගනුවරදී අපට රාජ්‍ය බලය අල්ලා ගැනීමට නොහැකි වූ නිසාත් ඊට අවස්ථාවක් නොමැති නිසාත්. සහෝදරවරුනි, ඔබ වෙත එන මේ සහයෝගීතාවයේ පණිවිඩය අසන්න. මා ඔබේ පක්ෂපාතීත්වයටත්, නිර්භීතභාවයටත්, නොමසුරු ආධාරයටත් සදා ණය ගැතියි. දේශය සහ ඔබ අබියස මා මේ බොලිවාරියානු ව්‍යාපාරය සඳහා පූර්ණ වගකීම භාර ගන්නවා. බොහොම ස්තූතියි!


(කතාවේ වීඩියෝ දර්ශනය මෙතනින් බලන්න).

තමන් මවිතයට පත් කල කුමන්ත්‍රණයේ නායකයා, තමන් ඉදිරියේ බොහෝ ගාම්භීර ආකාරයෙන් පෙනී හිඳිමින්, කුමන්ත්‍රණයේ අසාර්ථකත්වය පිලිබඳ වගකීම භාර ගනු දුටු වෙනෙසුවෙලා වැසියෝ පුදුමයෙන් ගල් ගැසුනහ. රටේ බොහෝ දේ හරි ආකාරව සිදු නොවෙද්දී පවා, තමන් අතින් වූ වරදකට වගකීම භාරගත් දේශපාලකයකු ඔවුන් ඉන් පෙර දැක තිබුනේ නැත. නමුත් එම පෙබරවාරි මස 4 වනදා උදෑසන ඔවුන් ඉදිරියේ පෙනී සිටි තරුණ හමුදා නිලධාරියා සිය අසාර්ථකත්වයට වගකීම භාරගත්තේ, තමා අනෙක් දේශපාලකයන්ට වඩා වෙනස් බව පසක් කරමිනි.

සාර්ථක කතාවක් කලද, හියුගෝ චාවේස් සිටියේ දැඩි මානසික ආතතියකිනි. අසාර්ථක වූ කුමන්ත්‍රණයක් දියත් කොට, එහි අවසන රජයට යටත් වන ලෙස සිය සගයින්ගෙන් ඉලා සිටීමට සිදු වීම ඔහුගේ මනසට දැඩි පීඩනයක් විය. ඔහුගේ මිත්‍රයා සන්ටෙලිස් ඔහු සොයා ආවේ මෙවිටය.

"නියම කතාව මිත්‍රයා!" ඔහු කියා සිටියේය.

"මොන නියමක්ද? මම ඉල්ලා හිටියේ යටත් වෙන්න කියලා නේ."

"ඇයි එහෙම කියන්නේ. ඔබ කිව්වා, මේ වතාවේ (Por Ahora-ඉංග්‍රීසියෙන් "For now")කියලා"

තමා නොදැනීම චාවේස් විසින් එම වචන දෙක පිටව තිබිණ. "මේ වතාවේ" එනම්, තව වතාවක් එන බවට ඉඟියකි. ඒ වතාව උදා වූයේ 1998 ජනාධිපතිවරණයේ ය. එහිදී චාවේස්ගේ එක් සටන් පාඨයක් වූයේ මේ "Por Ahora" වචන දෙකයි. 1998 දෙසැම්බර් ජනාධිපතිවරණයෙන් 56.2% ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලැබූ චාවේස් 1999 පෙබරවාරි 2 වනදා, එනම් සිය කුමන්ත්‍රණයේ සත්වන සංවත්සරයට දින දෙකකට පෙර, වෙනෙසුවෙලාවේ ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දුන්නේය.

(The Nation පත්‍රයේ පලවූ ඉංග්‍රීසි ලිපිය... මගේ පරණ ඉංග්‍රීසි බ්ලොග් පෝස්ට් එකකිනි).

Saturday, March 9, 2013

ලෝකයේ විශාලතම පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ල



පවතින දේශපාලන ක්‍රමය කුමක් වුවද, ලෝකයේ සෑම රටකම ව්‍යවස්ථාදායකයක් ඇත. පාර්ලිමේන්තුව, ජාතික සභාව යනාදී විවිධ නම්වලින් එය හැඳින්වෙන අතර ඇතැම් රටවල ව්‍යවස්ථාදායකයට එම රටටම ආවේනික නම්ද පවතී. කෙසේ හෝ වේවා, මෙම ව්‍යවස්ථාදායකයන් රැස්වන විශේෂිත ගොඩනැගිල්ලක් ඒ ඒ රටවල වන අතර එය එම රටේ වැදගත් ස්ථානයක් ලෙස ගැනේ. මෙම ලිපියෙහි අපි ඒ සියල්ල "පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිලි" ලෙස හඳුන්වමු.

ලෝකයේ තිබෙන මෙවන් පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිලි අතරින් විශාලම ගොඩනැගිල්ල කුමක් විය හැකිද? එය ලෝකයේ ජනාධිකම රටවන චීනයේ ජාතික මහජන කොංග්‍රස් ගොඩනැගිල්ල හෝ ජනාධිකම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යය වන ඉන්දියාවේ ලෝක් සභා ගොඩනැගිල්ල හෝ ලෝකෙට ලොක්කා ලෙස ගැනෙන ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ කොංග්‍රස් සභා ගොඩනැගිල්ල හෝ විශාලත්වයෙන් ලෝකයේ විශාලතම රට වන රුසියාවේ ඩූමාව හෝ වන්නට ඇතැයි කෙනෙක් සිතයි නම් එය සාධාරණය. එහෙත් ලෝකයේ විශාලතම පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ල වන්නේ මෙයින් එකක්වත් නොවේ.

ඇත්තෙන්ම මේ පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ලෙහි විශාලත්වය සමඟ සංසන්දනය කරන විට අනෙක් සියලු පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිලි අඟුටුමිට්ටන් වැනිය. උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් ලෝකයේ වැඩිම සාමාජිකයන් සංඛ්‍යාවක් සිටින චීනයේ ජාතික මහජන කොංග්‍රසය (නියෝජිතයින් 2987) රැස්වන මහජනයාගේ උත්තරීතර ශාලාවේ (Great Hall of the People) භූමි ක්ෂෙත්‍රඵලය වර්ග මීටර 171,800 ක් වන අතර අපගේ අවධානයට ලක් වන පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ලේ භූමි ක්ෂෙත්‍රඵලය එමෙන් දෙගුණයකි; එනම් වර්ග මීටර් 340,000 කි.

මේ ඔබ දකින්නේ එම ගොඩනැගිල්ලේ ඡායාරූපයක්.



People's Palace, Bucharest, Romania. Photo by Michael Day. Wikimedia Commons.



මේ නැගෙනහිර යුරෝපා රටක් වන රුමේනියාවේ බුකාරෙස්ට් අගනුවර පිහිටි පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ල. මෙය 1965-1989 කාලයේ රුමේනියා කොමියුනිස්ට් පක්ෂ මහලේකම් සහ 1967-1989 සමයේ එරට ජනාධිපති වූ නිකොලයේ චෞසෙස්කු (Nicolae Ceausescu) නම් ඒකාධිපතියාගේ සංකල්පයකි. ස්පිරී කන්ද, අවි ගබඩා කන්ද සහ යුරේනස් කන්ද වැනි නම්වලින් හඳුන්වන ලද කන්ද කපා, ඒ අවට වූ ඓතිහාසික ස්ථාන ගණනාවක් විනාශ කොට ඔහු මෙම ගොඩනැගිල්ල ඉදි කිරීම ඇරඹීය. ඒ 1984 ජූනි මාසයේදීය. රුමේනියාවේ කඩා වැටුන ආර්ථිකයට මෙම ව්‍යාපෘතිය මහත් බරක් විය. 1989 දෙසැම්බර් 25 වනදා චෞසෙස්කු බලයෙන් පහ කොට මරා දමන විටත් එය නිමවා අවසන්ව නොතිබිණ.

චෞසෙස්කුගේ සමයෙහි ජනරජ මන්දිරය (Casa Republicii) ලෙස හඳුන්වනු ලැබූ මෙම ගොඩනැගිල්ල අද හඳුන්වනු ලබන්නේ ජනතාවගේ මන්දිරය (Casa Poporului) ලෙසය. මෙහි දිග සහ පළල මීටර 270 ක් සහ 240 ක් වන අතර උස මීටර 86 කි. මීට අමතරව මීටර 92 ක් ගැඹුරට බිම් මහල් තනා ඇත. ගොඩනැගිල්ලේ පොළවෙන් ඉහල ඇතැම් කොටස් සහ භූගත කොටස් රැසක් තවම නිමවා නැත. එමෙන්ම එහි කාමර 1100 න්, සැලකියයුතු ප්‍රමාණයක් හිස්ය. ගොඩනැගිල්ල මුළුමනින්ම පාහේ දේශීය අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන සාදා ඇතැයි කියවේ. චෞසෙස්කු සිය පාලන සමයෙහි අවසන් වසර කිහිපයේ බොහෝ රටවල් සමඟ එතරම් යහපත් සබඳතාවක් නොපැවැත්වීමත්, ආර්ථිකය බොහෝ පහත අඩියක පැවතීමත් නිසා ඔහුට වෙනත් විකල්පයක්ද නොතිබෙන්නට ඇත.



පාර්ලිමේන්තු මන්දිරය ඇතුලත ශාලාවක්. Ferran Cornella, Wikimedia Commons.



චෞසෙස්කුට අවැසි වූයේ රුමේනියානු රාජ්‍යයේ විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය සහ අධිකරණය යන ආයතන ත්‍රිත්වයම ඔහුගේ ජනරජ මන්දිරයට රැගෙන ඒමටය. ඔහුගෙන් පසුව රුමේනියාව පාලනය කල අය පාර්ලිමේන්තුව පමණක් මෙම ගොඩනැගිල්ලට ගෙන ඒමට ක්‍රියා කළහ.

රුමේනියානු පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ල ඒකාධිපතියකුගේ මාන්නක්කාර අදහස් පිළිබඳ වැදගත් සංකේතයකි. සිය ජනතාව කුසගින්නේ සිටියදී, ඇතැම් කාලවල දිනකට පැය තුනක් පමණක් විදුලි බලය සැපයීමට හැකියාව තිබියදී මෙවන් විශාල ව්‍යාපෘතිවල නිරත වීම කෙතරම් අනුචිතදැයි චෞසෙස්කුට වැටහෙන්නට නැත. ඔහුව බලයෙන් නෙරපා හැර, අල්ලාගත් පසු ව්‍යාජ නඩු විභාගයක් කොට මරා දමන ලදී. මරණය අබියස පවා ඔහු පවසා සිටියේ තමා ජනතාවට සේවය කල බවත් ජනතාවගේ නායකයා බවත්ය.

සටහන: චෞසෙස්කු සිය 'නඩු විභාගයේදී' කියා සිටියේ තමාට එරෙහිව නැගී සිටියේ සාමාන්‍ය ජනතාව නොව කුමන්ත්‍රණකරුවන් පිරිසක් බවය. ඔහුගේ අනුගාමිකයින් කිහිප දෙනා අදටත් විශ්වාස කරන්නේ එසේය. ජනතාව ඔහුට විරුද්ධව නැගී නොසිටියේ යයි කිව නොහැකි නමුත් ඔවුන්ව උසි ගැන්වීමට යම් කිසි පිරිසක් කටයුතු කල බවට සාධාරණ සැකයක් පවතී.

Monday, February 25, 2013

කොමියුනිස්ට්වාදීන් චෙකොස්ලොවාකියාවේ බලය අල්ලා ගැනීම


1948 පෙබරවාරි 25 වනදා කොමියුනිස්ට්වාදීන් චෙකොස්ලෝවාකියාවේ බලය අල්ලා ගැනීම සහ ඊට පසළොස් වසකට පෙර හිට්ලර් බලයට පැමිණීම අතර සමානකම් කිහිපයක්ම පවතී. දෙවන ලෝක යුධ සමයෙහි හැරුණු විට, සිය කෙටි ඉතිහාසය පුරාවටම ප්‍රජාතාන්ත්‍රික පාලනයක් පැවති චෙකොස්ලෝවාකියාව මෙසේ 41 අවුරුද්දක කොමියුනිස්ට් පාලනය යුගයක් ආරම්භ කළේය.

යුරෝපා සිතියමේ චෙකොස්ලොවාකියාවේ පිහිටීම පවා එය නැගනහිර යුරෝපා රටකට වඩා බටහිර යුරෝපා රටකට සමානකම් පෙන්වන බවට සංකේතයක් මෙන් විය. මන්ද, එරට නැගෙනහිර යුරෝපයේ සිට බටහිර යුරෝපයට නැඹුරු වී මෙන් පිහිටි හෙයිනි. නමුත් 1945 වසරේ එරට ජර්මන් පාලනයෙන් ගලවා ගත්තේ සෝවියට් රතු හමුදාවයි. රතු හමුදා ප්‍රාග් අගනුවරට ඇතුළු වූයේ මැයි 9 වනදා, එනම් ජර්මනිය යටත් වී දින දෙකකිනි. ඊට පෙර ඇමරිකානු හමුදාවලට ප්‍රාග් වෙත පැමිණීමේ හැකියාව තිබුණද, සෝවියට් දේශය සමඟ ඇති කරගෙන තිබූ එකඟතාවය අනුව ඔව්හු එසේ නොකළහ. කෙසේ වුවද, මින් සිදු වූයේ, චෙකොස්ලොවාකියාව නිදහස් කරගැනීමේ ගෞරවය හිමි වියයුතු වන්නේ තමන්ට බව සෝවියට් දේශයට ප්‍රකාශ කළහැකි වීමයි.



දෙවන ලෝක යුද්ධයට පෙර සහ පසු චෙකොස්ලොවාකියාව, Wikimedia Commons.



ලෝක යුද්ධ අතරමැදි සමය (1918-1939) මුළුල්ලේම පාහේ (1939 මාර්තුවේ ජර්මනිය විසින් අල්ලා ගන්නා තුරු) ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමය ආරක්ෂා කරගත් එකම නැගෙනහිර හෝ මධ්‍යම හෝ යුරෝපා රාජ්‍යය වූයේ චෙකොස්ලොවාකියාව ය. 1921 බිහිවූ චෙකොස්ලොවාකියාවේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය (Komunistická strana Československa, KSČ) එරටෙහි වැදගත් දේශපාලන බලවේගයක් විය. 1925 මහ මැතිවරණයේදී සියයට 13.2 ක් ඡන්ද ලැබූ පක්ෂය 1929 සහ 1935 මැතිවරණවලදී සියයට 10 යාන්තමින් ඉක්මවා ගියේය. 1938 දී පක්ෂය තහනම් කරන ලදී.

දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වූ පසු කොමියුනිස්ට් පක්ෂය කෙදිනකටත් වඩා ජනප්‍රිය වූයේය. යුධ සමයෙහි දිගටම නාසි විරෝධී සටනට දායක වීම, චෙකොස්ලොවාකියාවේ විමුක්ති දායකයන් වූ සෝවියට් දේශය කෙරෙහි වූ ජනතා ප්‍රසාදය, අනෙක් පක්ෂ සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම වැනි කරුණු මීට හේතු විය. කොමියුනිස්ට් නායක ක්ලෙමන්ට් ගොට්වාල්ඩ් වරෙක ප්‍රකාශ කලේ "වාසිදායක තත්ත්වයක් පැවතුනද අපේ ඊළඟ අරමුණ සෝවියට් ක්‍රමය හෝ සමාජවාදය හෝ නොව පූර්ණ ජාතික විප්ලවයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමයි" යනුවෙනි.

1946 මැයි 28 වනදා පවතී මහ මැතිවරණයෙන් කොමියුනිස්ට් පක්ෂය සියයට 30 ඉක්මවූ ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලබාගෙන ආසන 300 න් 93 ක් දිනාගත්තේය. මෙය නැගෙනහිර යුරෝපයේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂයක් නිදහස් මැතිවරණයකදී ලබාගත් වැඩිම ඡන්ද ප්‍රතිශතයය. එමෙන්ම, මෙම මැතිවරණයේදී දෙවන තැන ලබාගත් චෙකොස්ලෝවැක් ජාතික සමාජවාදී පක්ෂය ලැබුවේ ආසන 55 ක් පමණි. මේ අනුව කොමියුනිස්ට් පක්ෂය නැතිව ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීම කල නොහැක්කක් බවට පත් වී තිබිණ. එහෙයින් මැතිවරණයෙන් පසු ජනාධිපති එඩ්වාර්ඩ් බෙනෙෂ් විසින් ක්ලෙමන්ට් ගොට්වාල්ඩ් අගමැති ධූරයට පත් කරන ලදී. කැබිනට් අමාත්‍යවරුන්ගෙන් බහුතරය, එනම් 26 දෙනෙකුගෙන් 17 දෙනකුම කොමියුනිස්ට්වාදීන් නොවීය. නමුත් 1933 දී හිට්ලර් කල පරිද්දෙන් අගමැති ධූරය සහ වැදගත් ඇමති ධූර කිහිපයක්ම කොමියුනිස්ට්වාදීන් විසින් තම පාක්ෂිකයන් වෙත ලබා ගන්නා ලදී. මේ අනුව යුධ හමුදාව සහ පොලිසියද, ජනමාධ්‍යද, අධ්‍යාපනය සහ සමාජ සේවා කටයුතුද, කෘෂිකර්මාන්තයද පැවතියේ කොමියුනිස්ට් ඇමතිවරුන් යටතේය. එහෙයින් රාජ්‍ය ආරක්ෂාව සහ සිවිල් සේවය සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ කොමියුනිස්ට්වාදීන්ගේ පාලනයට යටත් විය.



චෙකොස්ලොවාකියාවේ හිටපු ජනාධිපති එඩ්වාර්ඩ් බෙනෙෂ්, Wikimedia Commons.



කෙසේ නමුත් පොලිසිය යොදා ගනිමින් විරුද්ධවාදීන්ට පීඩා කිරීමත්, වැටුප් වැඩි නොකර වැඩිපුර වැඩ කිරීමට ජනතාවට බල කිරීමත්, සමූහ ගොවිපල ක්‍රමය හඳුන්වා දීමට අදහස් පල වීමත් යනාදී කරුණු හේතුවෙන් කෙටි කලක් තුලදී කොමියුනිස්ට් පක්ෂය ජනප්‍රියත්වයෙන් පහල ගියේය. 1948 මැයි මාසයේ පැවැත්වීමට නියමිත වූ මහ මැතිවරණය ඔවුනට අන්ත පරාජයක් අත්කර දෙනු ඇතැයි යන්න සාමාන්‍ය විශ්වාසය විය. නමුත් ඊට ප්‍රථම රාජ්‍ය බලය අල්ලා ගැනීම කොමියුනිස්ට්වාදීන්ගේ අපේක්ෂාව විය.

1947 අවසානය වනවිට ආණ්ඩුව තුල ගැටුම් මතු වෙමින් තිබුනද, එය උත්සන්න වූයේ 1948 පෙබරවාරි මුලය. කොමියුනිස්ට්වාදියකු වූ අභ්‍යන්තර කටයුතු ඇමති වක්ලාව් නෝසෙක් කොමියුනිස්ට්වාදීන් නොවූ ඉහල පෙලේ පොලිස් නිලධාරීන් පිරිසක් සේවයෙන් ඉවත් කළ අතර එමගින් ඔහු සිය බලය අතික්‍රමණය කල බවට කොමියුනිස්ට් නොවන කැබිනට් ඇමතිවරු චෝදනා එල්ල කළහ. මෙහිදී ඇතිවූ මත ගැටුම අතරවාරයේ කැබිනට් මණ්ඩලයේ බහුතරයක් විසින් එම නිලධාරීන් නැවත සේවයේ පිහිටුවිය යුතු බවට නිර්දේශ කල අතර නෝසෙක් එම නිර්දේශය ක්‍රියාත්මක කිරීම පැහැර හැරියේය. මේ අවස්ථාවේ කොමියුනිස්ට් නොවන ඇමතිවරුන් ජනාධිපති බෙනේෂ් වෙත ආයාචනය කලේ සිය නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක නොකරන කොමියුනිස්ට් ඇමැතිවරුනට දඬුවම් කරන ලෙසය. පෙබරවාරි 21 වනදා කොමියුනිස්ට් නොවන ඇමතිවරු 12 දෙනෙක් සිය ඉල්ලා අස්වීමේ ලිපි ජනාධිපතිවරයාට භාර දුන්හ.

ජනපති බෙනෙෂ් මෙම ඉල්ලා අස්වීම් භාර නොගෙන හදිසි මැතිවරණයකට ගියේ නම් කොමියුනිස්ට් පක්ෂය පරාජය වන්නට ඉඩ තිබුණි. නමුත් මේ වනවිට රට පුරා කොමියුනිස්ට්වාදී උද්ඝෝෂණ උත්සන්න වෙමින් පැවතුන අතර රටේ දේශසීමාවට එහා පැත්තේ රතු හමුදාව ඕනෑම තත්ත්වයක් සඳහා සැදී පැහැදී සිටියේය. ප්‍රාග් නගරය කොමියුනිස්ට් මිලීෂියා භටයන්ගේ සහ පොලිසියේ පාලනයට යටත් වූ අතර කොමියුනිස්ට් විරෝධී ඇමැතිවරුනට ඔවුනගේ අමාත්‍යාංශවලට යාමට පවා නොහැකි විය. කොමියුනිස්ට් විරෝධී පෙළපාලි මර්ධනය කරන ලදී. මේ අතර ලක්ෂයක පමණ ජනකායක් අමතමින් ක්ලෙමන්ට් ගොට්වාල්ඩ් කියා සිටියේ කොමියුනිස්ට්වාදීන්ගේ බහුතරයකින් යුතු කැබිනට් මණ්ඩලයක් ජනාධිපතිවරයා විසින් පත් නොකරන්නේ නම් මහා වැඩවර්ජනයක් අරඹන බවය. එම අවදානම භාර ගැනීමට අකමැති වූ බෙනෙෂ් පෙබරවාරි 25 වනදා කොමියුනිස්ට් විරෝධී ඇමතිවරුන්ගේ ඉල්ලා අස්වීම් භාරගෙන නව ආණ්ඩුවක් පිහිටුවීමට ගොට්වාල්ඩ්ට ඇරයුම් කළේය.



අන්තර්ජාතික ශිෂ්‍ය උළෙල (බුඩාපෙස්ට්, හංගේරියාව, 1949 අගෝස්තු) අවසන් ආචාර පෙළපාලියේදී චෙකොස්ලෝවැක් නියෝජිත පිරිස ස්ටාලින්ගේ (දකුණේ) සහ ගොට්වාල්ඩ්ගේ රුව සහිත පුවරු රැගෙන යති. (German Federal Archive) Bundesarchiv, Bild 183-R90009 / CC-BY-SA. Wikimedia Commons.



නව කැබිනට් මණ්ඩලයේ කොමියුනිස්ට් නොවන ඇමතිවරුන්ද කිහිප දෙනෙක් දක්නට ලැබුණහ. ඉන් ප්‍රධාන වූයේ විදෙස් ඇමතිවරයා සහ චෙකොස්ලොවාකියාවේ පළමු ජනාධිපතිවරයාගේ පුත්‍රයා වූ යාන් මසාරික් ය. නමුත් 1948 මාර්තු 10 වනදා ඔහු සැකසහිත මරණයකට ගොදුරු විය.

1948 පෙබරවාරි චෙකොස්ලෝවැක් කුමන්ත්‍රණය ලෙස කොමියුනිස්ට් විරෝධීන් විසින් හඳුන්වනු ලබව මෙම සිදුවීම් මාලාව කොමියුනිස්ට්වාදීන් විසින් හඳුන්වා දෙන ලද්දේ "විජයග්‍රාහී පෙබරවාරිය" ලෙසය. මෙම සිදුවීම් මාලාව විසින් යුරෝපා ඉතිහාසය උඩු යටිකුරු කරන ලදී. යුරෝපය තුල කොමියුනිස්ට්වාදීන්ට යම් ප්‍රසාදයක් වී නම් එය මේ සිද්ධිය මඟින් බොහෝ දුරට යටපත් විය. මෙතෙක් කලක් එක්සත් ජර්මනියක් කෙරේ බිය වූ ප්‍රංශය සිය භීතිය පසෙක ලා ඇමරිකාව සහ බ්‍රිතාන්‍යය සමඟ එකතු වී රටවල් තුන විසින් පාලනය කල ජර්මන් ප්‍රදේශ එකම කලාපයක් බවට පත් කළාය. 1949 මැයි මාසයේ බටහිර ජර්මනිය බිහි වූයේ එම එකමුතුව තුලිනි. මේ අතර බටහිර යුරෝපයේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂවල ක්‍රියාකාරකම් පාලනය කිරීමට විවිධ පියවර ගන්නා ලදී. යුද්ධයෙන් බැට කෑ යුරෝපා රටවලට ආධාර කිරීමට ඇමරිකාවෙන් ක්‍රියාත්මක කළ 'මාර්ෂල් සැලැස්ම' ඉක්මන් කරන ලදී. මේ අතර 1949 දී උතුරු අත්ලාන්තික් ගිවිසුම් සංවිධානය හෙවත් නේටෝ සංවිධානය බිහි විය. නිරවි යුද්ධය වෙනමම මානයකට රැගෙන යාමට 1948 පෙබරවාරියේ චෙකොස්ලොවාකියාවේ සිදු වූ සිද්ධීන් හේතු විය.

මහත් සිත් තැවුලට සහ හුදෙකලාවට පත් එඩ්වාර්ඩ් බෙනෙෂ් 1948 ජුනි මාසයේ ජනාධිපති ධූරයෙන් ඉවත් වූ අතර සැප්තැම්බර් 3 වනදා මිය ගියේය. ඔහුගේ වයස ඒ වනවිට අවුරුදු 64 ක් පමණක් විය. ක්ලෙමන්ට් ගොට්වාල්ඩ් ජනාධිපති ධූරයට පත්ව 1953 මාර්තු 14 වනදා ඔහුගේ මරණය තෙක් එම ධූරය දැරීය. ස්ටාලින්ගේ අවමංගල්‍යය උත්සවයෙන් දින පහකට පසු ඔහු මියයන විට 57 වන විය සපුරා තිබුනේ නැත. කෙසේ වුවද 1968 දක්වාම චෙකොස්ලොවාකියාව පාලනය කලේ දැඩි කොමියුනිස්ට් නායකයන්ය. 1968 දී "ප්‍රාග් වසන්තය" නමින් හැඳින්වෙන ක්‍රියාවලිය මගින් එම පාලනයේ යම් ලිහිල් වීමක් සිදු වුවද එහි ප්‍රතිපලය වූයේ එම වසරේ අගෝස්තුවේදී සෝවියට් හමුදා එරට ආක්‍රමණය කිරීමයි. 1989 "වෙල්වට් විප්ලවය" වනතුරු යලිත් එරට දැඩි කොමියුනිස්ට් පාලනයකට යටත් විය.

Sunday, February 24, 2013

ඉක්වදෝරයේ රෆායල් කොරයා ලතින් ඇමරිකාවේ මීළඟ වාමාංශික නියමුවාද?


ඉක්වදෝරයේ ජනාධිපති රෆායල් කොරයා රාජ්‍ය නායකයින් අතර තරුණයෙකි. ඔහුගේ පනස්වන උපන්දිනය යෙදී ඇත්තේ මෙම වසරේ අප්‍රේල් 6 වනදාය. එමෙන්ම ඔහු උගතෙකි. ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ ආචාර්ය උපාධියක් ඔහු ලබාගෙන ඇත්තේ ඇමරිකාවේ ඉහලම සරසවියක් වන ඉලිනෝයි සරසවිය-අර්බානා ෂැම්පේන් සරසවියෙනි. 2007 සිට ඉක්වදෝරයේ ජනාධිපති ලෙස කටයුතු කරන ඔහු එරටට අවශ්‍ය වූ දේශපාලන ස්ථාවරත්වය අත් කරදී ඇත. 2012 සැප්තැම්බරයේදී ඔහුගේ ජනප්‍රියත්වය සියයට 80 ක් විය. ජනාධිපති පත් වී වසර පහක් ගතවූ පසු එතරම් ජනප්‍රියත්වයක් හිමිකරගත් නායකයකු ලතින් ඇමරිකාවේ තබා සමස්ථ ලෝකයේම වුවද සිටීදැයි සැක සහිතය.



ඔටවාලෝ ප්‍රදේශයේදී ජනතාව හමුවූ ජනපති රෆායල් කොරයා (2011) Wikimedia Commons.



මෙවන් තත්ත්වයක් යටතේ 2013 ඉක්වදෝර් මහා මැතිවරණය පිළිබඳ බොහෝ දෙනා තුල සැකයක් නොවීය. පෙබරවාරි 17 වනදා පැවති මැතිවරණයේදී එරට ව්‍යවස්ථාදායකය සඳහා ඡන්දය මෙන්ම ජනාධිපතිවරණයේ පළමු වටයද පවත්වන ලදී. ව්‍යවස්ථාදායකයේ ආසන 137 න් 92 ක්ම දිනා ගත්තේ කොරයාගේ PAIS සන්ධානයයි. (Alianza PAIS හෙවත් Alianza Patria Altiva I Soberana යනු ප්‍රෞඪ හා ස්වෛරී පීතෘභූමි සන්ධානය යන්නයි. ස්පාඤ්ඤ භාෂාවෙන් pais යන වදනේ තේරුම 'රට' යන්නයි). ජනාධිපතිවරණයේ දෙවන වටයක් පැවැත්වීමට අවශ්‍යතාවයක් නොවීය. කොරයා සියයට 56 ක් ඡන්ද ලබා ජයග්‍රහණය කල අතර ඔහුගේ ප්‍රධාන ප්‍රතිවාදියාට ලැබුනේ සියයට 23 ක ඡන්ද ප්‍රමාණයක් පමණි. ඔහු මැතිවරණය අවසාන වූ විගස සිය පරාජය භාර ගත්තේය.

රෆායල් කොරයාගේ ජයග්‍රහණය පිළිබඳව පුවත කෙරෙහි එතරම් අවධානයක් යොමු නොවූයේ ඒ සමඟම සිදුවූ තවත් වැදගත් සිදුවීමකිනි. එනම් මාස දෙකක් තිස්සේ කියුබාවේ ප්‍රතිකාර ලැබූ හියුගෝ චාවේස් පෙබරවාරි 18 වනදා යළි වෙනෙසුවේලාවට ළඟා වීමයි. පිළිකාවෙන් පීඩා විඳින චාවේස්ගේ සෞඛ්‍යය තත්ත්වය අයහපත් වීමත් සමඟ වෙනෙසුවේලාවේ පමණක් නොව චාවේස් විසින් ගොඩ නංවන ලද වාමාංශික එකමුතුවේ අනාගතයද අවිනිශ්චිත විය. ලතින් ඇමරිකාව තුල චාවේස්ගේ අඩුව පිරවීමට ඉදිරිපත් වූයේ ඉක්වදෝරයේ රෆායල් කොරයාය.

කාලයක් තිස්සේ ඉක්වදෝරයේ පැවති දක්ෂිනාංශික ආණ්ඩු පිළිබඳව කලකිරී සිටි ජනතාව 2006 ජනාධිපතිවරණයේදී වාමාංශික නායකයකු වූ රෆායල් කොරයාට ජයග්‍රහණය ලබා දුන්හ. 2007 ජනවාරියේ වැඩ භාරගත් හෙතෙම 2008 දී ඉක්වදෝරයේ විදේශ ණය ගෙවීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. 2009 ජනාධිපතිවරණයෙන් ද ඔහු පහසු ජයක් ලැබූ නමුත් මෙවර 2013 මැතිවරණයේදී ඔහු ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රතිශතය පෙර දෙවතාවටම වඩා වැඩිය.

දුප්පත්කම අඩු කිරීම, ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ ආදිය ඔහුගේ දේශීය ප්‍රතිපත්තිවල ප්‍රධාන අංග වෙති. වගා නොකරන ඉඩම් අයිතිකරුවන්ගෙන් පවරාගෙන ඉඩම් නැති ගොවීන්ට ලබාදීම ඔහුගේ ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණවල ප්‍රධාන අරමුණයි. මේ අතරම ඉක්වදෝරයේ ස්වාභාවික සම්පත්වලින් උපරිම ප්‍රයෝජනය ලබා ගැනීම ඔහුගේ බලාපොරොත්තුවකි. ඛනිජතෙල් සහ ආකාර කර්මාන්ත දියුණු කිරීම කෙරෙහි ඔහුගේ අවධානය යොමු වී ඇත. "අපට රත්‍රන් මල්ලක් මත සිටින හිඟන්නන් විය නොහැක" යනුවෙන් ඔහු වරක් සඳහන් කළේය. නමුත් කාර්මික සංවර්ධනයට අවශ්‍ය විදෙස් ආයෝජන එරටට ළඟා වීම පසුගිය වසරවලදී අඩු වී තිබීම ජනපති කොරයා මුහුණදෙන ප්‍රධානතම බාධකයකි. එම බාධකයෙන් එතෙර වීමට ඔහු අපේක්ෂා කරන්නේ චීනය වැනි රටවල් සමඟ මිත්‍රත්වය වර්ධනය කරගැනීමෙනි.

ජනමාධ්‍ය පාලනයේදී රෆායල් කොරයා ඔහුගේ මිතුරු හියුගෝ චාවේස්ට වඩා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කරයි. රජයට විරුද්ධ මාධ්‍ය වෙනෙසුවේලාවේ සාමාන්‍යයෙන් නිදහසේ ක්‍රියාත්මක වන නමුත් ඉක්වදෝරයේ නම් ඊට එතරම් ඉඩ හසර නොලැබේ. අවස්ථා කිහිපයකදීම විරුද්ධවාදී මාධ්‍යවේදීන්ට එරෙහිව නඩුහබවල පැටලුන රෆායල් කොරයා ඒවායින් ජයග්‍රහණද ලබා ඇත.



වමේ සිට පැරගුවේ, බොලිවියාව, බ්‍රසීලය, ඉක්වදෝරය සහ වෙනෙසුවේලා රටවල ජනාධිපතිවරු. (2009 ජනවාරි), Fabio Rodrigues Pozzebom/ABr (Agencia Brazil) Wikimedia Commons.



සිය විදෙස් ප්‍රතිපත්තියේදී රෆායල් කොරයා ඇමරිකන් විරෝධී වාමාංශික නායකයෙකි. 2012 දී විකිලීක්ස් නිර්මාතෘ ජුලියන් අසාන්ජ්ට දේශපාලන රැකවරණ ලබාදීමට එකඟ වීමත් 2009 දී එතෙක් ඇමරිකානුවන් භාවිතා කල ගුවන් හමුදා කඳවුරක් සඳහා වූ බද්ද දීර්ඝ නොකිරීමත් ඊට උදාහරණ දෙකකි. චාවේස් විසින් නිර්මාණය කල අපේ ඇමරිකානු ජනතාවන් සඳහා වන බොලිවාරියානු සන්ධානය (Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América-ALBA) නම් ජාත්‍යන්තර සංවිධානයේ ක්‍රියාකාරී නායකයෙකි. 2009 ජුනි මාසයේ ඉක්වදෝරය මෙම සංවිධානයේ සාමාජිකත්වය ලබා ගැනීමට පෙර එහි වූයේ සාමාජික රටවල් 4 ක් පමණි. දැනට සමස්ථ සාමාජිකත්වය 8 කි. මේ අතර වෙනත් ප්‍රාදේශීය අන්තර්ජාතික සංවිධාන කිහිපයකම ඉක්වදෝරය ක්‍රියාකාරීව කටයුතු කරයි.

වෙනෙසුවේලාවේ ජනාධිපත් චාවේස් රෆායල් කොරයා වෙත සුබ පැතුම් පණිවිඩයක් එව්වේය. එමගින්, ALBA සංවිධානයටත් ඇමරිකානු රටවල බොලිවාරියානු සහ සමාජවාදී ව්‍යාපාරයනටත් රෆායල් කොරයාගේ ජනාධිපතිවරණ ජයග්‍රහණයේ වැදගත්කම පිළිබඳව අදහස් දැක්වීය.

දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ජපනාට එරෙහිව කල පළමු ප්‍රහාරක මෙහෙයුම-ග්වාඩල්කනාල් යුධ ව්‍යාපාරය


1941 දෙසැම්බර් 7 වනදා පර්ල් හාබර් වෙත එල්ල කල ප්‍රහාරයත් සමඟ ජපන් අධිරාජ්‍යය දෙවන ලෝක යුද්ධයට සම්බන්ධ විය. (1937 සිට ජපානය චීනය සමඟ යුද්ධයක පැටලී සිටියාය). කෙටි කලකින් ජපන් හමුදා නැගෙනහිර සහ අග්නිදිග ආසියාවේත්, දකුණු පැසිෆික් කලාපයේත් විශාල පෙදෙසක අණසක පැතිරූහ. පිළිවෙලින් 1942 මැයි සහ ජූනි මාසවල සිදුවූ කොරල් මුහුදේ සටන සහ මිඩ්වේ සටන විසින් පැසිෆික් සාගරයේ ජපන් ආක්‍රමණ සීමා කරන ලදී. මෙයින් මිඩ්වේ සටන ජපානය දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ලැබූ පළමු දරුණු පරාජය විය. මේ අතර 1942 අප්‍රේල් මාසයේ ලංකාවට බෝම්බ හෙලීම අසාර්ථක වීමෙන් පසු ඉන්දියානු සාගරය කරා වූ ජපන් ආක්‍රමණයක අවදානම බොහෝ දුරට පහ විය.

1942 මැයි මාසයේ කොරල් මුහුදේ සටනේදී කිසිදු පාර්ශවයකට පැහැදිලි ජයග්‍රහණයක් නොලැබුනද, එයින් පසුව දකුණු ශාන්තිකර (පැසිෆික්) සාගර ප්‍රදේශවල ජපන් නාවික හමුදා ක්‍රියාකාරකම් පාලනය විය. කෙසේ වුවද සොලමන් දූපත් ප්‍රදේශවල ජපන් හමුදා රැඳී සිටීම ඇමරිකාව සහ ඔස්ට්‍රේලියාව අතර ගමනාගමනයට තර්ජනයක් විය. මේ හේතුව නිසා, දකුණු සොලමන් දූපත්වල පිහිටි ග්වාඩල්කනාල් සහ අවශේෂ දූපත් කිහිපයක් අල්ලා ගැනීම සඳහා මෙහෙයුමක් දියත් කිරීමට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය තීරණය කළාය.

ඇමරිකානු ජනාධිපති ෆ්‍රෑන්ක්ලින් ඩී. රූසවෙල්ට් තීරණය කොට තිබුනේ මුලින්ම ජර්මනිය පරාජය කොට ඉනික්බිති ජපානය පරාජය කල යුතු බවයි. එහෙයින්, ඇමරිකාවේ සියලු හමුදා අංශවල සහය මෙම ප්‍රහාරයට ලැබුනේ නැත. නාවික හමුදාව සහ මැරීන් භටයෝ මෙම ප්‍රහාරයට සම්බන්ධ වූහ. ඔවුනට ඕස්ට්‍රේලියානු, නවසීලන්ත සහ බ්‍රිතාන්‍ය සහය ලැබිණ.

ප්‍රහාරය ආරම්භ වූයේ 1942 අගෝස්තු 7 වනදා හිමිදිරි පාන්දරය. ප්‍රහාරක බලකාය කොටස් දෙකකට බෙදී, එක් කණ්ඩායමක් ග්වාඩල්කනාල් දූපතටද, අනෙක් කණ්ඩායම ටුලාගි ඇතුළු කුඩා දූපත් කිහිපයකටද ගොඩබස්වන ලදී. ටුලාගි දූපතේ සිටි කුඩා ජපන් සේනාංකය ප්‍රබල සටනකට පසු අගෝස්තු 8 වනවිට යටත් විය. ග්වාඩල්කනාල් දූපතේදී මුලින්ම එතරම් දැඩි ප්‍රතිරෝධයක් එල්ල නොවූ අතර, ඇමරිකානු මැරීන් භටයන් විසින් පසුව හෙන්ඩර්සන් ගුවන් තොටුපල ලෙස හඳුන්වන ලද ස්ථානය ඇතුළු ප්‍රදේශ කිහිපයක් අල්ලා ගන්නා ලදී.



ග්වාඩල්කනාල් වෙත ගොඩබැසීම, 1942 අගෝස්තු 7. Guadalcanal Landings, Aug. 7, 1942. Wikimedia Commons.



ප්‍රහාරය ආරම්භයේදී දූපතෙහි විශාල ජපන් හමුදා සේනාංකයක් නොවූ නමුත් ජපානය ග්වාඩල්කනාල් අතහැර දැමීමට සූදානම් නොවීය. මේ හේතුවෙන් වහ වහා සෙබළුන් ප්‍රවාහනය කිරීමට සිදු විය. සපයාගත හැකි වූ සියලු යාත්‍රා අවශ්‍ය පරිදි මේ සඳහා යොදා ගැනිණ. කෙසේ වුවද, හැකි පමණ සෙබළුන් ප්‍රවාහනය කිරීමට උත්සාහ කිරීමේදී, ඔවුනට ඇති තරම් බර ආයුධ සපයා දිය හැකි වූයේ නැත.

ඇමරිකානු හමුදාවලටද ග්වාඩල්කනාල් සටන් බිම කටුක අත්දැකීමක් විය. ඔවුනට සතුරු ප්‍රහාරවලට අමතරව අතීසාර වසංගතයකින්ද පීඩා විඳීමට සිදු විය. සෙබළුන්ට සටන් කිරීමට වූයේ, ජල දුර්ග, වන දුර්ග, ගිරි දුර්ග සහිත දිවයිනකය. කෙසේ වුවද, භූමියේ වූ මෙම තත්ත්වය ජපන් හමුදාවලටද එලෙසම බාධක රැසක් එල්ල කළේය. ඇමරිකන් හමුදා අල්ලාගත් ප්‍රදේශවලින් ඔවුන් පලවා හරිනු පිණිස එම ප්‍රදේශවලට හමුදා ප්‍රහාර එල්ල කල යුතු වූයේ ගොඩබිමිනි. ඒ සඳහා, ජපනුන්ට ගමන් කරන්නට සිදු වූයේ කටුක භූමියක් හරහාය. ඇමරිකන් භටයන්ටද ඉදිරියට යාමට එක් බාධකයක් වූයේ මේ භූමියේ ස්වභාවයයි. තවත් ගැටලුවක් වූයේ ජපන් ස්නයිපර්කරුවන්ගේ ප්‍රහාරයන්ය.

ග්වාඩල්කනාල් අවට මුහුදේ සහ ඊට ඉහල අහසේ නාවික සහ ගුවන් සටන් නිරන්තරයෙන්ම සිදු විය. නොවැම්බරයේදී සිදුවූ නාවික ගැටුම මින් ප්‍රධාන වේ. මෙහිදී, ජපන් හමුදා සහ සැපයුම් රැගත් නෞකා කණ්ඩායමකට ඇමරිකානු ප්‍රහාරයක් එල්ල වූ අතර සෙබළුන් සහ සැපයුම් විශාල ප්‍රමාණයකට ග්වාඩල්කනාල් දූපතට ළඟා විය හැකි නොවීය. මෙය ග්වාඩල්කනාල් සටනෙහි වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් විය. මේ අතර නොවැම්බර් අවසන් භාගයේ සහ දෙසැම්බර් මුල් භාගයේ තවත් අවස්ථා කිහිපයකදී ජපන් හමුදාවලට අවශ්‍ය සැපයුම් ග්වාඩල්කනාල් වෙත නැව් මඟින් යැවීමට ගත් උත්සාහයන් කිහිපයක්ම ව්‍යර්ථ විය. මේ අනුව සටන දිගටම ගෙනයාම අසීරු බව දුටු ජපන් නාවික හමුදාව දූපත අතහැරීමට යෝජනා කළේය. 1942 අවසානයේ මෙම යෝජනාවට අනුමැතිය ලැබිණ. 1943 ජනවාරියේ හමුදා ඉවත් කරගැනීම ඇරඹුන අතර, පෙබරවාරි 9 වනවිට අවසන් ජපන් සේනාංක ග්වාඩල්කනාල් හැර ගියහ.

ග්වාඩල්කනාල් සටන් ව්‍යාපාරය දෙපක්ෂයටම ඉතා වැදගත් විය. මෙහිදී ජපන් හමුදාවලට මුහුණ දීමට සිදු වූයේ සංඛ්‍යාවෙන් විශාල ඇමරිකානු හමුදාවකටය. නමුත් ජපන් සෙබළුන් සංඛ්‍යාත්මකව අඩු වීමට තවත් හේතුවක් වූයේ, ජපන් හමුදාවලට අවශ්‍ය තරම් අතිරේක භටයන් ලබා ගැනීමට නොහැකි වීමයි. ඊට මූලික හේතුව වූයේ ඇමරිකානු ප්‍රහාරයන්ය.

ග්වාඩල්කනාල් සටන අවසන් වන විට ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටන අවසාන වී ගතව තිබුනේ සතියකි. ජර්මන් යුධ ව්‍යාපාරය පිළිබඳ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් අනාවැකියක් වූවා සේම, ජපන් යුද්ධ ව්‍යාපාරය පිළිබඳ ග්වාඩල්කනාල් පැහැදිලි අනාවැකියක් ගෙනහැර දැක්වීය. තමන්ට වඩා බෙහෙවින් වැඩි කාර්මික ශක්තියක් තිබුණු ඇමරිකාව සමග දීර්ඝ කාලීන යුද්ධයක අවසානය තමාගේ පරාජයෙන් කෙළවර වන බව ඇතැම් ජපනුන් ග්වාඩල්කනාල්වලදී තේරුම් ගන්නට ඇත.

Friday, February 15, 2013

රුසියාවට ප්‍රහාරයක්! හැබැයි මේක උල්කාවක්.


යූරල් කඳු පාමුල පිහිටි, මිලියන 1.1ක් හෙවත් ලක්ෂ 11ක් ජනයා දිවි ගෙවන චෙල්යබින්ස්ක් නගරයේ ඉතිහාසය වසර 277ක් ඈතට දිවෙයි. මේ කාලය තුල එම නගර වැසියෝ ඒකාධිපති පාලනයන්, මහා සයිබීරියානු දුම්රිය මාර්ගය ඉදිකිරීම, රුසියානු සිවිල් යුද්ධය, ස්ටාලින්ගේ ඝාතන, සෝවියට් දේශය බිඳ වැටීම යනාදී විපර්යාසයන් දැක ඇත. නමුත් අද, එනම් 2013 පෙබරවාරි 15 වනදා උදෑසන සිදුවූ වැන්නක් මෑත ඉතිහාසයේ එම නගර වැසියෝ අත්විඳ නැත්තාහ.

"මම මුලින්ම දැක්කේ අහසේ වූ දීප්තිමත් ගින්නක්. ඉන්පසු දැවැන්ත පිපිරුමක් සිදුවුණා. ඉන් ජනෙල් බිඳී ගියා විතරක් නොවෙයි ජනෙල් රාමු පවා ගැලවී ආවා" රුසියානු ටෙලිවිෂන් (Russian TV-RT) සේවයට අදහස් දක්වමින් ටයිසියා අලබුසීනා නම් කාන්තාව ප්‍රකාශ කොට තිබුණි.

උල්කාවෙන් ඇති වූ දුමාරය, චෙල්යබින්ස්ක්. ඡායාරූපය නිකිතා ප්ලේහනොව්. (Chelyabinsk Meteor Trace 15-02-2013, Photo by Nikita Plekhanov), Wikimedia Commons.



චෙල්යබින්ස්ක් වේලාවෙන් උදෑසන 9.15 ට පමණ සිදු වූ මෙම සිද්ධියෙන් බොහෝ නගර වැසියෝ දැඩි ලෙස භීතියට පත්ව සිටියහ. ඇතැමුන් සිතුවේ පිටසක්වල ප්‍රහාරයක් එල්ලවන බවය. තවකෙක්ගේ මුල් සිතුවිල්ල වූයේ යුද්ධයක් ආරම්භ වී ඇති බවයි. කෙසේ නමුත් පසුව සත්‍ය සිද්ධිය, එනම් උල්කාපාත වැස්සක් වැටී උල්කා කිහිපයක් පොළවට වැටුන බව අනාවරණය වූ විට සමහර දෙනා සිතුවේ තවත් උල්කාපාත වැටෙනු ඇති බවයි. මේ අතර "උල්කා වැටෙනවා නම් චෙල්යබින්ස්ක් ඇරෙන්න වෙන තැනක් තිබුනෙම නැද්ද?" යයි මැසිවිලි නගන්නට ඇතැම්හු පෙළඹුනහ.

උල්කාපාත ප්‍රහාරයක් රුසියාවට එල්ල වූ පළමු අවස්ථාව මෙය නොවේ. 1908 දී සිදුවූ ටන්ගුස්කා සිද්ධිය මින් ඉතාම ප්‍රකට සිද්ධියයි. මෙහිදී උල්කාවක් පොලව හා ගැටුන බවක් විශ්වාස නොකෙරේ. විශාල උල්කාවක් නිසා ඇතිවූ වායු ධාරා හේතුවෙන් මෙය සිදුවූ බව කියවේ. නමුත් මෙම සිද්ධිය සිදුවූයේ පොඩ්කමනායා ටන්ගුස්කා නම් ගංගාව අසල වනාන්තරයේ බැවින් මිනිසුන්ට මින් හානියක් නොවීය. එසේම මේ පිලිබඳ අධ්‍යයනයක් කිරීමට වසර ගණනක් ගත විය. කෙසේ නමුත් මෙම සිද්ධියෙන් මිලියන ගණනක් ගස් කඩා වැටුන බව සඳහන්ය.

ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශවලට නොවැටුන හෙයින් චෙල්යබින්ස්ක් උල්කා 'ප්‍රහාරයෙන්' සිදුවූ තුවාල බොහෝ විට සිදුවූයේ කැඩී බිඳී ගිය වීදුරු කැබලි හේතුවෙනි. රුසියානු ටෙලිවිෂනය සඳහන් කල පරිදි 725 දෙනෙක් විවිධ වෛද්‍යමය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වූ අතර 112 දෙනෙක් රෝහල්ගත වූහ. එයින් දෙදෙනෙකුගේ තත්ත්වය අසාධ්‍ය බව සඳහන් විය. නගරයේ විශාලතම දේපල හානිය සිදුව ඇත්තේ එහි වන සින්ක් ලෝහ කර්මාන්තශාලාවටය. එහි වහලයේ කොටසක් කඩා වැටුන බව වාර්තා වේ.

මේ අතර උල්කා කැබලි හේතුවෙන් සෑරුණ ආවාට තුනක් ඒ ආසන්න ප්‍රදේශවලින් සොයාගෙන ඇතැයි වාර්තා විය. මින් දෙකක් නගරය ආසන්නයේම ඊට බටහිරින් වන චර්බාකුල් විල අසලින් සොයාගෙන ඇති අතර ඉන් එකක් මීටර හයක විශ්කම්භයෙන් යුතුයැයි වාර්තා වේ. අනෙක් ආවාටය නගරයට වයඹ දෙසින් කිලෝමීටර 80 ක් පමණ ඈතින් සොයාගෙන ඇත. කෙසේ වුවද මේ ප්‍රදේශවලින් අසාමාන්‍ය විකිරණශීලීතා වාර්තා වී නැත.

චෙල්යබින්ස්ක් උල්කා වැටීම රුසියාවේ සහ කසාක්ස්ථානයේ යාබද ප්‍රදේශවලට දිස් වී ඇත. කසාක්ස්ථානයේ බලධාරීන් කියා සිටියේ එම රටට වැටුනේ යයි සිතන කැබලි දෙකක් සොයා පරීක්ෂණ පැවැත්වෙන බවය.

නුහුරු නුපුරුදු උපද්‍රවයකින් මිනිසුන් කෙතරම් බිය වන්නේද යන්න මෙම සිද්ධිය මගින් යලිත් පැහැදිලි විය. 2012 ලෝක විනාශය පිළිබඳ මතුවූ අනාවැකි පවා ඇතැමුන්ට මතකයට නැගුන බව නිසැකය. අද දින බරපතල ජීවිත හානි නොවූවද, විශාල උල්කාවක් ජනාකීර්ණ ප්‍රදේශයකට වැටීමේ අවධානමත්, ඒ පිළිබඳ මිනිසාට කළහැකි දේ අවම වීමත් ගැන මෙම සිද්ධිය හේතුවෙන් අවධානය යොමු වනු නිසැකය. චෙල්යබින්ස්ක් නගරය වාසනාවන්ත වූ පරිදි වෙනත් නගරයක් වාසනාවන්ත වේද යන්න අප තුල පැන නගින ගැටලුවයි.

Tuesday, February 12, 2013

ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සංග්‍රාමයේ 70 වන සංවත්සරය (දෙවන කොටස)


පලවෙනි කොටස කියවලාම එන්න.

ජර්මන් හමුදාවෝ දිගින් දිගටම ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයට පහර දෙනවිට ඊට මුහුණ දීම සඳහා සෝවියට් භටයන්ද විවිධ ක්‍රම සොයා ගත්හ. ඉන් එකක් වූයේ "වැළඳ ගැනීම" නම් උපක්‍රමයයි. සතුරාගේ වෙඩි බලයට එරෙහි උපායක් ලෙස ඔවුහු මේ ක්‍රමය භාවිතා කළහ. මෙයින් බලාපොරොත්තු වූයේ හැකි තරම් ප්‍රතිවාදියාට ළං වී සටන් කිරීමයි. එවිට ප්‍රතිවාදී කාලතුවක්කු සහ ගුවන් සේනාංකවල ප්‍රහාරවලින් බේරීමට සෝවියට් භටයන්ට හැකිවිය. මන්ද යත්, තමන්ගේ සෙබළුන්ට හානි වේ යන බියෙන් ජර්මන් සේනාංක එම ප්‍රදේශවලට බෝම්බ නොදැමූ බැවිනි.

ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටනේ තවත් එක පැතිකඩක් වූයේ ස්නයිපර්කරුවන්ගේ ක්‍රියාකාරීත්වයයි. ගොඩනැගිලිවල සුන් බුන් අතර සැඟවුණු සෝවියට් සහ ජර්මන් ස්නයිපර්කරුවන්ගේ ගොදුරු බවට දෙපක්ෂයේම සිය ගණනක් සෙබළු පත් වූහ. ඇතැම් අවස්ථාවල, ස්නයිපර්කරුවන් දෙදෙනෙකු අතර ද්වන්දව සටන් පවා ඇති විය. සෝවියට් දේශයේ සුප්‍රසිද්ධම ස්නයිපර්කරුවා වූ වසීලී සයිට්සෙව් අතින් පමණක් මිය ගිය සතුරු සෙබළුන් ගණන 225 කට වැඩි මිසක් අඩු නොවේ. (විලියම් ක්‍රේග් විසින් ලියූ Enemy at the Gates: The Battle for Stalingrad නම් පොත සහ ඒ ඇසුරින් 2001 දී නිර්මාණය වූ Enemy at the Gates චිත්‍රපටයේ ප්‍රධාන චරිතය සයිට්සෙව් වෙයි).

ලිපියේ පළමු කොටසේ දැක්වූ පරිදි ජර්මන් හමුදා (6 වන ජර්මන් හමුදාව සහ 4 වන පැන්සර් හමුදාව) සිය සම්පූර්ණ අවධානය යොමු කලේ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයටය. එහෙයින් නගරයේ සිටි සෝවියට් භටයෝ දැඩි පීඩනයකට ලක් වූහ. නොවැම්බර් මැද වනවිට ඔවුන් අත වූයේ වොල්ගා නදී බඩ කුඩා බිම් ප්‍රදේශ දෙකක් පමණි. කෙසේ වුවත්, නගරයට පිටින් හමුදා පෙරමුණු දුර්වල තත්ත්වයක පැවති අතර ගඟෙන් එහා ඉවුරෙහි සෝවියට් හමුදා එක් රැස් වෙමින් පැවතිණ.

මෙම සෝවියට් හමුදා 1942 නොවැම්බර් 19 වනදා දියත් කළ "යුරේනස් මෙහෙයුමේ" ඉලක්කය වූයේ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයට පිටතින් ප්‍රදේශවල සිටි හමුදාය. නොවැම්බර් 19 වනදා, නගරයට උතුරින් සිටි 3 වන රුමේනියානු හමුදාව වෙත ජෙනරාල් නිකොලායි වටුටින් විසින් මෙහෙයවන ලද සෝවියට් හමුදා තුනක් (1 වන මුරභට හමුදාව, 5 වන යුධ ටැංකි හමුදාව සහ 21 වන හමුදාව) කඩා වැදුනහ. ඊළඟ දිනයේ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයට දකුණින් යුධ පෙරමුණ ආරක්ෂා කළ 4 වන රුමේනියානු හමුදාව වෙත 57 වන සහ 64 වන සෝවියට් හමුදා විසින් ප්‍රහාරයක් එල්ල කෙරිණ. මෙම රුමේනියානු හමුදා දෙකත්, අනෙක් අවශේෂ හමුදා කණ්ඩායමුත් ඔවුන් සිටි ප්‍රදේශවලින් වේගයෙන් පළවා හරින ලදී. නොවැම්බර් 23 වනදා වනවිට ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයට නිරිතදිගින් පිහිටි කලාච් නම් නගරයේදී සෝවියට් හමුදා කණ්ඩායම් දෙක හමු වූහ. ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයේ සිටි 6 වන ජර්මානු හමුදාව දින 4 ක් වැනි සුළු කාලයකදී වටලනු ලැබීය.

මේ වනවිට ජර්මන් ගුවන් බලය අභිබවමින් සෝවියට් ගුවන් බලය නැගී සිටීම ජර්මානුන්ගේ තත්ත්වය තවත් අපහසු කළේය. මුල් කාලයේ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටන් බිමට ඉහල අහස පාලනය කළෝ ජර්මන් ගුවන් යානා වූහ. එහෙත්, සෝවියට් ගුවන් යානා වැඩි වැඩියෙන් සටනට එක්වීමත් සමඟ ජර්මානුන්ට ඔවුන් හා තරඟ කිරීම අපහසු වන්නට විය.

මෙය කෙලින්ම බලපෑවේ වටලනු ලැබූ 6 වන හමුදාවටය. ජර්මන් ගුවන් හමුදා ප්‍රධානියා වූ හර්මන් ගෝරිං කියා සිටියේ ගුවන් මගින් එම හමුදාවට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය සැපයීම කල හැකි බවය. නමුත් සතුරු ප්‍රහාර කිසිවක් නොවූවද අවශ්‍ය තරම් ආහාර පාන, අවි ආයුධ ආදිය ගුවනින් සැපයීම ප්‍රායෝගිකව කළහැක්කක් නොවීය. සෝවියට් ප්‍රහාර නිසා තත්ත්වය තවත් බැරෑරුම් වූයේය.

මේ අවස්ථාවේ හිට්ලර් නැවතත් යුධ ව්‍යාපාරය සමඟ 'පිස්සු නටන්නට' පටන් ගත්තේය. ඔහුගේ අදහස වූයේ 6 වන හමුදාව එක බිම් අඟලක්වත් පසුපසට පැමිණිය යුතු නොවන බවයි. ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් අත හැරීමේ අදහසක් හිට්ලර්ට නොවීය. මේ අනුව ඔහුගේ අදහස වූයේ වෙනත් ජර්මන් හමුදාවක් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් දෙසට යවා 6 වන හමුදාව වටලෑමෙන් ගලවා ගැනීමයි. මේ අවස්ථාවේ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් ගලවා ගැනීමට එන හමුදාව නගරය කිට්ටුවටම පැමිණි අතර ඒ සමඟම නගරයේ සිටි හමුදාවද පහර දෙමින් පිටතට එන්නට උත්සාහ කලේ නම් එය සාර්ථක වන්නටද ඉඩ තිබිණ. නමුත් 6 වන හමුදාවට පසු බැසීමට අවසරයක් නොවූ බැවින් ඔවුනට සිදු වූයේ සහයක ජර්මානු හමුදා පැමිණෙන තෙක් බලා සිටීමටය. ජනරාල් එරික් ෆොන් මැන්ස්ටයින් විසින් නායකත්වය දුන් 'සිසිර කුණාටුව' නම් වූ මෙම ගලවාගැනීමේ මෙහෙයුමට සහභාගී වූ ඇතැම් ජර්මන් හමුදා කණ්ඩායම් නගරයට කිලෝ මීටර 50 කටත් වඩා ආසන්නයට පැමිණියහ. කෙසේ හෝ වේවා, සෝවියට් හමුදා විසින් එම උත්සාහයද වලකන ලදී.

1943 ජනවාරිය වනවිට ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයේ ජර්මානුන්ගේ තත්ත්වය බරපතල විය. දැඩි ශීතල නිසා වූ අපහසුව ආහාර හිඟය විසින් දෙගුණ තෙගුණ කරන ලදී. ගුවනින් සැපයුම් කටයුතු කිරීම නරක කාලගුණය සහ සෝවියට් ගුවන් ප්‍රහාර හේතුවෙන් අතිශය අපහසු ව්‍යායාමයක් බවට පත්ව තිබිණ. දිනෙන් දින සෝවියට් හමුදාවෝ නගරයේ ප්‍රදේශ එකිනෙක නැවත අල්ලා ගත්හ.

සෝවියට් සොල්දාදුවෙක් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගර මධ්‍යයේ රතු ධජය ලෙළවයි, (1943 ජනවාරි) ජෝර්ජි සෙල්මාගේ ඡායාරූපයක් (ජර්මන් ෆෙඩරල් ලේඛනාගාරය), Bundesarchiv, Bild 183-W0506-316 / Georgii Zelma / CC-BY-SA. Wikimedia Commons



හිට්ලර් මේ අවස්ථාවේ කළේ තවත් එක්තරා 'නාඩගමකි'. එනම් 6 වන හමුදාවේ අණදෙන නිලධාරී ජනරාල් ෆොන් පවුලුස් ෆීල්ඩ්මාර්ෂල් තනතුරට උසස් කිරීමයි. ජර්මන් සහ ප්‍රෂියානු ඉතිහාසයේ කිසිදු ෆීල්ඩ්මාර්ෂල්වරයකු ප්‍රතිවාදී හමුදාවකට යටත් වී තිබුනේ නැත. එහෙයින් හිට්ලර් බලාපොරොත්තු වූයේ ෆොන් පවුලුස් යටත් නොවී සියදිවි නසාගනු ඇතැයි යන්නය. කෙසේ වුවද, පසු බැසීම සඳහා තමාගේ ඉල්ලීම් සියල්ල ප්‍රතික්ෂේප වීම නිසා තම හමුදා සෙබළුන් පත්ව ඇති තත්ත්වය දුටු පවුලුස් සිටියේ දැඩි අප්‍රසාදයෙනි. එහෙයින්, තමා ෆීල්ඩ්මාර්ෂල් තනතුරට උසස් කල දිනට පසුදා, එනම් 1943 පෙබරවාරි 1 වනදා, සෝවියට් හමුදා තමාගේ මූලස්ථානය ආසන්නයටම පැමිණෙන තෙක් සිටි ඔහු ඔවුනට යටත් විය. ඊළඟ දිනයේ ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයේ වූ අවශේෂ ජර්මන් හමුදා සේනාංකද යටත් වූහ. දෙවන ලෝක යුද්ධයේ පළමු වතාවට සමස්ථ ජර්මන් හමුදාවක් සතුරාට යටත් වී තිබිණ. ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරය සඳහා වූ මරාගැනීම මෙසේ නිමා විය.

නාසි ආණ්ඩුවට මෙම පරාජය දිරවාගැනීම ඉතා අපහසු විය. කෙසේ නමුත් මේ සා දැවැන්ත පරාජයක් ජනතාවගෙන් වසන් කිරීමේ හැකියාවක් නොවීය. මෙය නාසි ආණ්ඩුව යුධ පරාජයක් ප්‍රසිද්ධියේ පිළිගත් පළමු වතාව වූයේය. මෙම පරාජයෙන් දින කිහිපයකට පසු 1943 පෙබරවාරි 18 වනදා බර්ලින් නගරයේදී කළ සුප්‍රසිද්ධ කතාවකින් ප්‍රචාරක ඇමති ජෝසෆ් ගොබෙල්ස් "සීමාරහිත යුද්ධයක්" (Total War) දියත් කිරීම පිළිබඳ ජනතාවට කියා සිටියේය.

ෆීල්ඩ්මාර්ෂල් ෆොන් පවුලුස් (වමේ) , මේජර් ජනරාල් ආතර් ෂ්මිට් (මැද) සහ සහායක නිලධාරී විල්හෙම් ඇඩම් සෝවියට් හමුදාවනට යටත් වූ පසු. (German Federal Archive) Bundesarchiv, Bild 183-F0316-0204-005 / CC-BY-SA, Wikimedia Commons



ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටනින් වැඩිම ජීවිත හානි සිදු වූයේ සෝවියට් දේශයටයි. සටනේදී මියගිය සහ තුවාල ලද සියලු සෝවියට් වැසියන් ගණන මිලියන 1.15 ක් හෙවත් ලක්ෂ එකොළහමාරක් පමණ විය. ජර්මන් හමුදාවල මියගිය, අතුරුදන් වූ, තුවාල ලද සහ අල්ලා ගන්නා ලද පිරිස ලක්ෂ අටහමාරක් පමණ විය. මේ අතර යටත් වූ ලක්ෂයකට අධික නිලධාරීන් සහ සෙබළුන්ගෙන් යළි සියරට බලා යාමට වරම් ලද්දේ 6000 ක් පමණි. මේ අතර ෆෙඩ්රිෂ් ෆොන් පවුලුස් ද විය. සෝවියට් හමුදාවලට යටත් වූ පසු හිට්ලර්ව තවත් කෝපයට පත් කරමින් සෝවියට් ගුවන්විදුලිය ඔස්සේ ප්‍රබල නාසි විරෝධී ප්‍රකාශයන් පවා ඔහු විසින් නිකුත් කෙරිණ. 1946 නියුරම්බර්ග් නඩු විභාගයේදී සාක්කි දුන් ඔහුට 1953 දී නැගෙනහිර ජර්මනියේ පදිංචි වීමට අවසර ලැබිණ. සෝවියට් හමුදාවලට යටත් වීමෙන් හරියටම වසර දාහතරකට පසු ඔහු මියගියේය.

Thursday, February 7, 2013

ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සංග්‍රාමයේ 70 වන සංවත්සරය (පළමු කොටස)


පසුගිය පෙබරවාරි 2 වනදා, ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටනේ 70 වන සංවත්සරය සැමරීමේ උත්සවයක් රුසියාවේ වොල්ගොග්‍රාඩ් නගරයේදී පැවැත්විණ. 1589 සිට ට්සාරිට්සින් ලෙස හඳුන්වනු ලැබූ එම නගරය 1925 දී ජෝසප් ස්ටාලින් විසින් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් යයි නම් කරනු ලැබුණි. 1961 දී නගරයේ නම වොල්ගොග්‍රාඩ් ලෙස වෙනස් කරන ලදී. නමුත් පසුගිය ජනවාරි 31 වනදා වොල්ගොග්‍රාඩ් නගර සභාව විසින් තීරණය කෙරුණේ දෙවන ලෝක යුද්ධය සම්බන්ධ වැදගත් දින හයකදී (පෙබරවාරි 2, මැයි 9, ජුනි 22, අගෝස්තු 23, සැප්තැම්බර් 2 සහ නොවැම්බර් 19) නගරය ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් ලෙස හැඳින්විය යුතු බවයි. මෙම දින හයෙන් 3ක් ම ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සංග්‍රාමය හා බැඳුන දින වෙති.

"The Motherland Calls!," the central part of the memorial complex on Mamayev Kurgan. A view from Ploshchad Geroyev (Heroes' Square), RIA Novosti archive, image #642884 / Perventsev / CC-BY-SA 3.0 වොල්ගොග්‍රාඩ් හි මමායෙව් කුර්ගාන් කන්ද ආශ්‍රිතව පිහිටි ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් යුධ ස්මාරකයේ ප්‍රධානම අංගය වන "මාතෘභූමිය ඔබ අමතයි!" ප්‍රතිමාව. මෙය ආධාරක නොමැතිව සිටගෙන සිටින ලෝකයේ උසම ප්‍රතිමාව වෙයි. Wikimedia Commons.



1943 අගෝස්තු 23 ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටනේ ආරම්භය සිදුවූ දිනය ලෙස සැලකේ. සෝවියට් හමුදා විසින් පළමුවරට ජර්මන් හමුදාවක් පරාජය කොට යටත් කලේ මෙම සටනේදීය. ජර්මන් යුධ හමුදා දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ලැබූ පළමු පරාජය මෙය නොවූවද, මෙවන් දැවැන්ත පරාජයක් මින් පෙර ලබා නොතිබුනේය. එහෙයින් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටන දෙවන ලෝක යුද්ධය සම්බන්ධයෙන් අතිශයින් වැදගත් වන්නකි. ජර්මන් හමුදා තීරණාත්මක ලෙස පරාජය කළහැකි බව මෙම සටනින් ප්‍රත්‍යක්ෂ විය. නමුත් ඒ බව සනාථ කිරීම සඳහා සටන් වැදුන දෙපක්ෂයේම මිලියන දෙකක පමණ මනුෂ්‍යයනට සිය ජීවිතවලින් වන්දි ගෙවීමට සිදු විය.

1941 ජුනි 22 වනදා එතෙක් මෙතෙක් දැක ඇති දැවැන්තම ආක්‍රමණය දියත් විය. බාබරෝසා මෙහෙයුම ලෙස නම් කරනු ලැබූ එයට ජර්මන් සහ අනෙක් අක්ෂ බලවතුන්ගේ මිලියන 4 ඉක්මවූ හමුදා සෙබළු සම්බන්ධ වූහ. දිශා තුනකින් සෝවියට් දේශයට කඩා වැදුන ඔවුහු උතුරින් ලෙනින්ග්‍රාඩ් නගරය දෙසටත්, මැදින් මොස්කව් නගරය දෙසටත්, දකුණින් යුක්‍රේනය දෙසටත් ගමන් කළහ. ලෙනින්ග්‍රාඩ් වටලන ලද නමුත් අල්ලාගනු නොලැබිණ. යුක්‍රේන නගරවලදීද ජර්මානුන්ට ප්‍රබල ප්‍රතිරෝධයකට මුහුණ දීමට සිදු විය. මේ අතර ශීත ඍතුවද ළඟා විය. රුසියාවේ බරපතල ශීත ඍතුවට කිසි සූදානමක් නොවූ ජර්මන් හමුදා දැඩි ලෙස පීඩා වින්දහ. දෙසැම්බර් 5-6 දෙදින තුල එල්ල වූ සෝවියට් ප්‍රති ප්‍රහාර හමුවේ මොස්කව් නගරය පෙනෙන මානයට පැමිණි ජර්මන් හමුදා පලවා හරින ලදහ.

මොස්කව් බේරා ගත්තද, මෙය ජර්මන් හමුදාවලට එරෙහිව ලද තීරණාත්මක ජයග්‍රහණයක් නොවීය. පසුබැස ගිය ජර්මන් හමුදා අලුත් ආරක්ෂක වළල්ලක් නිර්මාණය කරගෙන සෝවියට් හමුදා එල්ල කල ප්‍රහාර මැඩ පැවැත්වීමට සමත් වූහ. මේ අනුව 1942 මැද භාගය වනවිට ලෙනින්ග්‍රාඩ් සහ රස්තොව් නගර අතර දීර්ඝ යුධ පෙරමුණක් ඇතිවී තිබිණ. කෙසේ වුවද, සෙවැස්ටපෝල් නගරය ජර්මානුන් විසින් අල්ලා ගන්නා ලද්දේ 1942 ජූලි 4 වනදාය. ඒ මාස අටක වැටලීමකින් පසුවය.

බාබරෝසා මෙහෙයුමෙන් බලාපොරොත්තු වූ පරිදි සෝවියට් දේශය සහමුලින් පරාජය කිරීමට නොහැකි වූ තැන ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් සෝවියට් දේශයේ දකුණු පෙරමුණ දෙස අවධානය යොමු කළේය. ඔහුගේ බලාපොරොත්තුව වූයේ ඇමරිකානු හමුදා විශාල වශයෙන් යුධ පෙරමුණට පැමිණීමට පෙර සෝවියට් දේශයට මාරාත්මක ප්‍රහාරයක් එල්ල කිරීමටත් කොකේසස් ප්‍රදේශයේ තෙල් සම්පත අල්ලා ගැනීමත්ය. "මයිකොප් සහ ග්‍රොස්නිවල තෙල් නැත්නම් මා මේ යුද්ධය ඉක්මනින් අහවර කල යුතුයි" යනුවෙන් වරක් හිට්ලර් ප්‍රකාශ කොට ඇත්තේය. එම ප්‍රදේශවල තෙල් සම්පත සෝවියට් හමුදාවලට අහිමි කිරීමෙන් සෝවියට් යුධ ව්‍යාපාරයට මරු පහරක් එල්ල කල හැකිව තිබිණ.

ස්වකීය භූගෝලීය පිහිටීම හේතුවෙන් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරය වැදගත් ගමනාගමන මධ්‍යස්ථානයක් විය. කොකේසස් ප්‍රදේශවල නිපදවෙන තෙල් සහ අනෙකුත් දෑ නැව් මගින් කැස්පියන් මුහුද ඔස්සේ පැමිණ වොල්ගා නදිය දිගේ හෝ ගොඩබිමින් හෝ ප්‍රවාහනය කිරීම එම නගරය අල්ලා ගත්තේ නම් නැවැත්විය හැකිව තිබිණ. ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් වැටුණි නම් ඉන් දකුණෙහි වූ ප්‍රදේශ ආරක්ෂා කරගැනීම සෝවියට් හමුදාවනට කළ නොහැක්කක් විය. එහෙයින් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් අල්ලා ගැනීම යුද්ධයේ ඉදිරි ගමනට ඉතා වැදගත් වූයේය.

රුසියාවේ දකුණු දිග සහ කොකේසස් ප්‍රදේශයට පහර දීම සඳහා ජර්මන් හමුදා ප්‍රධානීන් විසින් හෙවත් Fall Blau (Case Blue හෙවත් නිල් සැලැස්ම) සකසන ලදී. ඒ සැලසුමට අනුව දකුණු පෙරමුණේ හමුදා රුසියාවේ දකුණුදිග ස්ටෙප්ස් තෘණ භූමි හරහා මයිකොප් දෙසට ගමන් කල යුතුව තිබිණ. ඉන්පසු කොකේසස් ප්‍රදේශ අල්ලා ගැනීමට නියමිත විය. සැලසුම ක්‍රියාත්මක වන්නට තිබුනේ 1942 මැයි මාසයේය.

කෙසේ වුවද, මේ අවස්ථාවේ හිට්ලර් මැදිහත්ව සැලසුම වෙනස් කළේය. ඒ අනුව දකුණු පෙරමුණේ හමුදා කණ්ඩායම් දෙකක් ලෙස ඉදිරියට ඇදිය යුතු වූ අතර එක කණ්ඩායමක්, එනම් දකුණු පෙරමුණ 'ඒ' කණ්ඩායම මුලින් සැලසුම් කල පරිදි දකුණට ගමන් කල යුතු විය. මීට 17 වන ජර්මන් හමුදාව සහ 1 වන පැන්සර් (යුධ ටැංකි) හමුදාව අයත් විය. 6 වන ජර්මානු හමුදාව සහ 4 වන පැන්සර් හමුදාවත්, අනෙක් අක්ෂ බලවතුන් කිහිප දෙනෙකුගේ හමුදාත් ඇතුලත් දකුණු පෙරමුණ 'බී' කණ්ඩායම වොල්ගා නදිය කරා ගොස් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් අල්ලා ගතයුතු විය.

කෙසේ නමුත් මෙම සැලැස්ම නියමිත කාලයට ක්‍රියාත්මක කල නොහැකි විය. සෙවැස්ටපෝල් නගරයේ සෝවියට් හමුදා දිගටම නගරය යටත් වීමට නොදී සටන් කල බැවින් ඊට සම්බන්ධව සිටි ජර්මන් සහ රුමේනියානු සේනාංක කිහිපයක් නිල් සැලැස්ම සඳහා යොදා ගැනීම ප්‍රමාද විය. මේ අනුව, එම සැලැස්මට අනුව අක්ෂ බලවතුන්ගේ හමුදා සිය මෙහෙයුම ඇරඹුවේ ජුනි මස අන්තිම සතියේය.

ස්ටෙප්ස් තැනිතලා බිම් ඔස්සේ ජර්මන් හමුදා ඉදිරියට ඇදෙන විට සෝවියට් හමුදාවලින් එතරම් ලොකු ප්‍රතිරෝධයක් හට ගත්තේ නැත. ඔවුන් ආරක්ෂා කල හැකි ප්‍රදේශ කරා පසු බසින්නට වූහ. මෙතෙක් කාලයක් ඔවුන් විසින් ජර්මන් ප්‍රහාරවලට සාර්ථක විරෝධතා දැක්වූයේ නගරවලදීය. මේ අවස්ථාවේද එය වෙනසක් නොවන සෙයක් පෙනුණි. කෙසේ වුවද, දකුණු පෙරමුණ 'බී' කණ්ඩායම ඉතා වේගයෙන් ඉදිරියට ඇදෙමින් සතියකදී වොරොනෙෂ් නගරය අල්ලා ගත්තේය. මේ අවස්ථාවේ හිට්ලර් නැවතත් සැලසුම සමඟ 'පිස්සු නටන්නට' පටන් ගත්තේය. 'බී' කණ්ඩායමේ සාර්ථකත්වය හේතුවෙන් 4 වන පැන්සර් හමුදාව එයට අනවශ්‍ය බව තීරණය කල ඔහු එය 'ඒ' කණ්ඩායම වෙත යොමු කිරීමට තීරණය කළේය. එහිදී යුධ පෙරමුණෙහි ඇතිවූ තදබදය සහ වෙනස්කම් හේතුවෙන් ජර්මානුන්ගේ ඉදිරි ගමන සතියකින් පමණ කල් ගිය බව කියවේ. අන්තිමට හිට්ලර් නැවතත් එම පැන්සර් හමුදාව ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් දෙසටම යොමු කළේය. මෙම සිද්ධියෙන් හිට්ලර්ගේ තීරණවල අස්ථායී ස්වභාවය හෙළිවේ. නමුත් මෙය ඔහුගේ දේශපාලන ජීවිතයේ මුල් කාලයේ නොදුටු, වෙසෙසින්ම යුද්ධය ඇරඹුණාට පසු ප්‍රකටව දක්නට ලැබුණු ස්වභාවයකි.

ජූලි මාසය අවසන් වනවිට ජර්මානුන් දොන් නදිය තරණය කළහ. දැන් වොල්ගා නදියට වූයේ සැතපුම් 40 කි. මේ වනවිට ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයේ ආරක්ෂාව පිළිබඳ සෝවියට් හමුදා අවධානය යොමු කර තිබුණි. ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් වෙත ඔවුන්ගේ අවධානය යොමු වීම පමා වන්නට හේතුව වූයේ ජර්මානුන්ගේ මීළඟ ප්‍රහාරයත් මොස්කව් දෙසට එල්ල වේ යයි ස්ටාලින් සිතා සිටි හෙයිනි. කාන්තාවන් සහ ළමුන් පවා යොදා ගනිමින් වහ වහා ආරක්‍ෂිත ස්ථාන, අගල්, මාර්ග බාධක ආදිය ඉදි වෙමින් තිබිණ. මේ අතර නගරයට එපිටින් වල්ගා නදියේ එහා ඉවුරේ අලුතෙන් ස්ථාපනය කරන ලද 62 වන සෝවියට් හමුදාව රැස් වෙමින් සිටියහ. නගරයේ වූ කර්මාන්තශාලා බොහොමයක් ඉවත් කරගත් නමුත් ඇතැම් ඒවා දිගටම ක්‍රියාත්මක විය. ඒ අතර මේ වනවිට T-34 යුධ ටැංකි නිපදවීමට යොදාගත් ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් ට්‍රැක්ටර් කම්හලද විය. සැප්තැම්බරය දක්වාම මෙහි යුධ ටැංකි නිපදවුණු අතර ඇතැම් අවස්ථාවල අලුතෙන් නිපදවන යුධ ටැංකි ඒ අවස්ථාවේම යුධ පෙරමුණේ සටන් සඳහා යොදා ගත් බවට වාර්තා වේ.

1942 අගෝස්තු 23 දින, 6 වන ජර්මානු හමුදාව ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් දෙසට ප්‍රහාරය දියත් කළ අතර, ජර්මානු ගුවන් හමුදාව (ලුෆ්ට්වෆේ) විසින් නගරය දරුණු බෝම්බ ප්‍රහාරයකට ලක් කෙරිණ. වොල්ගා නදියේ එහා ඉවුරේ සිට නගරය වෙත හමුදා ප්‍රවාහනය කරන බෝට්ටුද ජර්මන් ගුවන් හමුදාවල ඉලක්ක බවට පත් විය. ගුවන් ප්‍රහාරවලින් නගරයේ බොහෝ ගොඩනැගිලි විනාශ වූ අතර කඩා වැටුන ගොඩනැගිලි නගරයේ සිටි සෝවියට් සෙබළුන්ට හොඳ ආරක්‍ෂිත ස්ථාන සාදා දුන්නේය. කෙසේ වුවත්, ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටනේ මුල් දිනවල, සෝවියට් හමුදා විසින් විටින් විට එල්ල කරන ලද ප්‍රති ප්‍රහාර ව්‍යර්ථ කිරීමට ජර්මානු ගුවන් බලය මහෝපකාරී විය. මේ අතර යුධ පෙරමුණෙන් පිටිපස වූ සෝවියට් කම්හල් අලුත් ගුවන් යානා නිපදවමින් තිබුණි.

Eastern Front (WWII), 1942-05-07 to 1942-11-18, ජර්මන් හමුදා ඉදිරියට ආවේ මේ අයුරිනි. Wikimedia Commons.



අගෝස්තු අන්තිම වනවිට ජර්මන් සේනාංක ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරයට උතුරින් වොල්ගා නදිය වෙත පැමිණියහ. දින කිහිපයකින් ඔවුනට නගරයෙන් දකුණෙන් ද වොල්ගා නදියට ළඟාවිය හැකි විය. ඉන්පසු සෝවියට් සේනාංකවලට සැපයුම් සහ පිරිස් ආධාර ලබාදිය හැකි වූයේ ගුවන් සහ කාලතුවක්කු ප්‍රහාර මධ්‍යයේ අතිශය අවදානමක් ගෙන වොල්ගාව තරණය කිරීමෙන් පමණි.

නගරය සඳහා සටන ඉතා බිහිසුණු එකක් විය. සෝවියට් සෙබළු සෑම බිම් අඟලටම සටන් කළහ. ස්ටාලින් නියම කොට තිබුණේ ඉහලින් අවසර නැතිව පසු බැසීමකට සිය සෙබළුන්ට අණ දෙන නිලධාරීන් යුධ අධිකරණයක් හමුවට පැමිණවිය යුතු බවය. එහෙයින් "නොතබමු පියවරක් පසුපසට!" සහ "වොල්ගාවෙන් එහා භූමියක් නැත!" යන්න සෝවියට් භටයන්ගේ සටන් පාඨ බවට පත් විය. බොහෝ විට ගෙට පමණක් නොව කාමරයක් ගානේ සටන් වැදීමට ජර්මානුන්ට සිදු විය. එකල තමන් වැටී සිටි අවාසනාවන්ත තත්ත්වය ජර්මන් සෙබළුන් විසින් විස්තර කෙරුනේ එක්තරා විහිලුවකිනි. එයින් කියවුනේ ඇතැම් අවස්ථාවල ඔවුන් නිවසක කුස්සිය අල්ලාගත් නමුත් සාලය සහ නිදන කාමරය සඳහා තවමත් සටන් වදිමින් සිටින බවයි.

ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් සටන අතරතුර, සතුරා එනතෙක් සූදානමින් බලා සිටින සෝවියට් සෙබළ පිරිසක්. Wikimedia Commons



6 වන ජර්මානු හමුදාව නගරය කරා ඉදිරියට ඇදෙන විට ඔවුන්ගේ දෙපස ප්‍රදේශ ආරක්ෂාවට යොදවා ගනු ලැබුනේ ජර්මන්, ඉතාලි, රුමේනියානු, හංගේරියානු ආදී හමුදා සේනාංක කිහිපයකි. ඒ එකක්වත් හොඳින් සන්නද්ධව නොසිටි අතර එතරම් විශාල යුධ පෙරමුණක් රැකීමට තරම් පිරිසක්ද එහි නොවූහ. මේ පිළිබඳව ප්‍රශ්න කල විට හිට්ලර් ප්‍රකාශ කර තිබුනේ එම සෙබළුන් "ජාතික සමාජවාදී වීරත්වයෙන් යුතුව එම යුධ පෙරමුණු ආරක්ෂා කරනු ඇත" යන්නයි. ඒ බොහෝ සෙබළුන් ජාතික සමාජවාදීන් තබා ජර්මානුන්වත් නොවන බව හිට්ලර්ට අමතක විය.

මේ අනුව නොවැම්බර් මැද වනවිට ස්ටාලින්ග්‍රාඩ් නගරය තුල දරුණු ගැටුම් පැවතිණ. මේ අතර එම ප්‍රදේශයෙන් දෙපස පෙරමුණුවල අක්ෂ බලවතුන් දුර්වල අඩියක විය. තවද, ජර්මන් ගුවන් හමුදාවටද සැලකිය යුතු යානා ප්‍රමාණයක් අහිමි වී තිබිණ. වොල්ගාවෙන් එහා පැත්තේ සෝවියට් හමුදාවෝ එක් රැස් වෙමින් සිටියහ.

1942 නොවැම්බර් 19 වනදා සෝවියට් හමුදාවෝ "යුරේනස් මෙහෙයුම" දියත් කළහ.

ඒ ගැන කියවමු දෙවන කොටසින්...