ඇසි දිසි මානය: හදිසි තත්ත්වයකදී සමාජජාල භාවිතය

හදිසි තත්ත්වයක් ඇති වූ විට කට කතා පැතිර යාම සාමාන්‍ය සිදු වීමක් බව බොහෝ දෙනා දන්නා කරුණකි. එමෙන්ම එවන් අවස්ථාවක නිවැරදි තොරතුරු වාර්තාකරණය පිළිබඳ රජයට සහ ජනමාධ්‍යවලට විශේෂ වගකීමක් පැවරී ඇත. එහෙත් ඇතැම් අවස්ථාවන්හිදී මෙම දෙඅංශයෙන්ම එම යුතුකම නිවැරදි අයුරින් ඉටු නොවන බව අපි දැක ඇත්තෙමු.

පසුගිය දා කොළඹ සහ තදාසන්න ප්‍රදේශවල ඇතිවූ ගංවතුර තත්ත්වයේදී මෙම තත්ත්වය පැහැදිලි විය. වගකීමෙන් තොරව ජනතාව දැනුවත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් රජය නිදොස් කළ හැක්කේ ඔවුන් ඇතැම්විට කිසිදු දැනුවත් කිරීමක් නොකළ බැවිනි. විශේෂයෙන්ම ගලවාගැනීමේ සහ ආධාර බෙදා දීමේ කටයුතුවලදී ඇතැම් රාජ්‍ය අංශ විශාල වැඩකොටසක් කළ ද අනෙක් අංශ සහමුලින් ඇල්මැරුණු ස්වභාවයක් ගත්තේය.

ජනතාවට තොරතුරු ලබාදීම සම්බන්ධයෙන් ජනමාධ්‍යවලට ස්තූති කළ හැක්කේ ඔවුන් තම තමන් කරන ලද සත්කාර පිළිබඳව 'ඔවුනට වැදගත්' තොරතුරු රැසක් රටට ලබාදුන් හෙයිනි.

මෙවන් තත්ත්වයකදී අවතැන් වූවන් රැඳී සිටින ස්ථාන, ඔවුනට අවැසි ද්‍රව්‍ය, ලෙඩ රෝගවලින් ගැලවෙන ආකාරය, ජලයට හසුවූ වාහන පිළිබඳ කටයුතු කළ යුතු ආකාරය ආදී උපදෙස් සහ තොරතුරු සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ ජනතාවට දැන ගන්නට ලැබුණේ සමාජජාල, වෙසෙසින්ම ෆේස්බුක් හරහාය.

මෙහි නරක ප්‍රතිඵලය නම් වැරදි තොරතුරු ද සමාජගත වීමේ ඉඩක් තිබීමත් එම තොරතුරුවල විශ්වසනීයත්වය පිළිබඳ සැකයක් ඕනෑම අයකු තුළ ඇති වීමත් ය. නමුත් රජය මුණිවත රකිද්දී ඒ ආකාරයෙන් හෝ ජනතාව දැනුවත් කිරීම ඉතා වැදගත් වූ බව එම අවස්ථාවේ අපි දුටිමු.

රජයක් කළ යුත්තේ සමාජජාලවලට බැණ වැදීම නොවේ. එකළ ගමවටා ඕපාදූප කියූ වට්ටි අම්මලාගේ කාරිය, අද සමාජජාල විසින් කරන්නේ යයි කෙනකුට තර්ක කිරීමට පිළිවන. නමුත් එසේ සිදුවන්නේ සමාජජාලවල ශක්තිය රජය විසින් උපයෝගී නොකරගන්නා නිසාවෙනි.

හදිසි අවස්ථාවකදී සමාජජාල භාවිත කළ යුතු ආකාරය දැක්වෙන හොඳම උදාහරණයක් වූයේ නොබෝ දිනෙක මියුනික් නගරයේ සිදුවූ වෙඩි තැබීමේ සිද්ධිය සහ ඒ පිළිබඳ මියුනික් පොලීසිය දැක්වූ ප්‍රතිචාරයයි.

තුවක්කුකරුවකු මියුනික් නගරයේ සාප්පු සංකීර්ණයක් අසළදී වෙඩි තැබීම ඇරඹුවේ ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් ජූලි 23 රාත්‍රියේය. එම අවස්ථාවේ පටන් සමාජජාල ඔස්සේ විවිධ තොරතුරු වාර්තා විය. මාධ්‍ය ආයතන ද සිය සමාජජාල පිටු හරහා එකිනෙකට පරස්පර විරෝධී තොරතුරු ප්‍රචාරය කළේ "ඇසින් දුටු සාක්ෂි" බව පවසමිනි.

සත්‍ය වශයෙන්ම එවන් අවස්ථාවක එකිනෙකට පරස්පර විරෝධී ඇසින් දුටු සාක්ෂි ඇතිවීම ස්වාභාවිකය. මක් නිසාද යත් සියලු දෙනා කලබලයට පත්ව ඇති හෙයිනි.

මෙවන් අවස්ථාවක අවශ්‍ය වන්නේ එම තත්ත්වය පාලනය සඳහා යම් ආයතනික මැදිහත් වීමකි. මියුනික් පොලීසිය එම මැදිහත්වීම හැකි ඉක්මණින්ම සිදු කළේය. ඒ ඔවුනගේ ට්විටර් පිටුව ඔස්සේය.

(මෙම ට්වීට්වල ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකා වේලාව බව කරුණාවෙන් සළකන්න. - කොපි කරන ලද පරිඝනකයේ සටහන් වන වේලාව)

ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් රාත්‍රී 10ට පමණ මියුනික් වෙඩි තැබීම පිළිබඳ පළමු වාර්තා පළ විය. වෙඩි තැබීමට එක් අයකුට වඩා, ඇතැම්විට තිදෙනකු වුවද සම්බන්ධ බව මුලින්ම වාර්තා විය. මියුනික් පොලිසිය එය තහවුරු නොකළ අතර ඒ වෙනුවට ඔලිම්පියා වෙළෙඳ සංකීර්ණය අසළ යම් සිද්ධියක් සිදුව ඇති බවත්, පොලිස් මෙහෙයුමක් ඇරඹී ඇති බවත් වාර්තා කළේය.

ඒ ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් රාත්‍රී 10.05 ට ය.

මින්පසු ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් 10.43 ට ඔවුන් සඳහන් කළේ පොලිස් මෙහෙයුමක් තවමත් සිදුවනන්බව සහ ජනතාව පිටතට නොයා සිටිය යුතු බවය.

ලෝක ජනමාධ්‍යවල අවධානය මියුනික් වෙත යොමු වද්දී මියුනික් පොලීසිය සාමාන්‍යයෙන් භාවිතා කරන ජර්මන් භාෂාවට අමතරව ඉංග්‍රීසි සහ ප්‍රංශ භාෂාවලින් ද ට්විටර් පණිවිඩ නිකුත් කරමින් තත්ත්වය පැහැදිලි කළ හ.

මේ අතර ජනතාව විසින් කළ යුතු සහ නොකළ යුතු දේ පිළිබඳවද දැනුවත් කිරීම් සිදුකරන ලදී. මේවා කෙතෙක් දුරට ක්‍රියාත්මක වීද යන්න වෙනමම ප්‍රශ්නයකි. නමුත් මෙසේ නිල දැන්වීම් ප්‍රචාරය කිරීම ඉතා වැදගත් විය.

උදාහරණයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් රාත්‍රී 11.07 ට පොලිසිය ඉල්ලා සිටියේ පොලිස් මෙහෙයුම්වල ඡායාරූප හෝ වීඩියෝ හෝ අන්තර්ජාලයට එක් නොකරන ලෙසයි. එය ප්‍රහාරකයාට උපකාරයක් බව ඔවුහු කියා සිටියෝය.

(ශ්‍රී ලංකාවේ ගංවතුර නැරඹීමට යෑමෙන් සහන කටයුතුවලට බාධා කරන්නන් වැළැක්වීමට රජය කළ 'ප්‍රශස්ත' නිල මැදිහත්වීම සමඟ මෙය සන්සන්දනය නොකරන්න)

මේ අතර මියුනික් පොලීසිය මෙම සිද්ධියේදී මිය ගිය හෝ තුවාල ලද හෝ සංඛ්‍යාවන් පිළිබඳ නිල දැනුම් දීම් සමඟ හදිසි අවශ්‍යතා සඳහා දුරකථන අංකයක් ද ප්‍රසිද්ධ කළ හ. (නැවතත් ශ්‍රී ලංකාව සමඟ සන්සන්දනය නොකරන්න)

ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් ජූලි 24 උදෑසන 2.20 ට මියුනික් පොලීසිය සඳහන් කළේ එක් සැකකරුවකු මිය ගොස් ඇති බවය. ඊට පැය තුනකට පසු වෙඩි තැබීමට වෙනත් අයකු සම්බන්ධ වී නොමැති බව සනාථ කරමින් මියුනික් පොලීසිය තවත් ට්විටර් පණිවිඩයක් නිකුත් කළේය.

මෙසේ මියුනික් පොලීසිය ඍජුවම තොරතුරු බෙදාහැරීම මගින් කටකතා පැතිරීම පාලනය වූ අතර නිල පුවත් රාත්‍රිය පුරාම ලෝකයාට ලැබිණ. මේ අනුව එදින ලෝක ජනමාධ්‍ය සියල්ලක්ම මියුනික් පොලීසියේ ට්විටර් පිටුව ඔස්සේ මෙහෙයුම පිළිබඳ විස්තර දැනගෙන ඒවා ප්‍රචාරය කළ හ.

එමෙන්ම මියුනික් පොලීසිය ජනතාවට අවවාද කිරීමට ද අමතක නොකළේය. මියගිය හෝ තුවාල ලැබූවන් ගේ පවුල්වල අයට අමතර පීඩනයක් එක් කරමින් ඔවුනගේ ඡායාරූප සමාජජාල ඔස්සේ ප්‍රචාරය නොකරණ ලෙස ඔවුහු ජනතාවගෙන් ඉල්ලා සිටියෝය.