රුසියානු හමුදාවල සිරියානු මෙහෙයුම - වසරකට පසු

සිරියාවේ යුද්ධයට සෘජුවම දායක වීම සඳහා රුසියානු හමුදාවලට අවස්ථාව සැලසුනේ 2015 අගෝස්තු 26 වනදා දෙරට අතර අත්සන් කරන ලද ගිවිසුම අනුව ය​. මෙම ගිවිසුම් ප්‍රකාරව සිරියාවේ ලටාකියා ප්‍රාන්තයේ හමේමිම් ගුවන් හමුදා කඳවුර අවශ්‍ය තරම් කාළයකට භාවිතා කිරීම සඳහා සිරියාව විසින් රුසියාවට අවසර ලබා දෙන ලදී. මේ අනුව මීළඟ සති කිහිපය තුළ රුසියානු ප්‍රහාරක යානා, හෙලිකොප්ටර සහ අවි ආයුධ සමඟ රුසියානු සෙබලුන් ද හමේමිම් (Khmeimim) ගුවන් කඳවුරට යවන ලදී.

2015 දෙවන භාගය ඇරඹෙන විට අසාද්ගේ රජය බොහෝ අපහසු තත්ත්වයකට වැටී සිටියේය​. කෙසේ නමුත් අසාද් බලයෙන් පහ කෙරෙන තුරු රුසියාව බලා නොසිටින බව පැහැදිලි කරුණක් වූයේය​. අගෝස්තුවේ අත්සන් කෙරුණ ගිවිසුමට හේතු වූයේ මෙම තත්ත්වය ය​. රුසියානු හමුදා සිරියාවේ ගුවන් ප්‍රහාර ආරම්භ කළේ 2015 සැප්තැම්බර් 30 වනදා ය​.

Pic: Sputnik

සිරියාවේ රුසියානු හමුදා ශක්තිය ප්‍රහාරක ගුවන් යානා සහ හෙලිකොප්ටර 48 ක් ද 2000 සහ 5000 අතර භට පිරිසක් ද වූ අතර කුලී හේවායන් ලෙස තවත් රුසියානුවන් සිරියාවේ සටන් කළ බවට වාර්තා පළ වී ඇත​. ඇතැම් වාර්තා අනුව රුසියානු ඔත්තු සේවාවල අනුදැනුම සහිතව පෞද්ගලික සමාගමක් හරහා මොවුන් එරටට පැමිණ ඇත​. කුලී හේවායන් ලෙස සටන් කිරීම රුසියානු නීතියට පටහැනි ය​.

රුසියානු හමුදා ක්‍රියාන්විත ඇරඹීමෙන් පසු ඔවුනගේ ආධාර ඇතිව සිරියානු හමුදා ජයග්‍රහණ රැසක් අත් කරගත් හ​. 2016 මාර්තුවේ ඓතිහාසික පැල්මයිරා නගරය සිරියානු හමුදා විසින් ISIS ත්‍රස්ත ග්‍රහණයෙන් මුදාගන්නා ලද අතර පැල්මයිරා සිට ISIS "අගනුවර​" වන රකා දෙසට ද හමුදා මෙහෙයවන ලදී. ත්‍රස්තයින් විසින් එල්ල කළ දැවැන්ත ප්‍රහාර හමුවේ ජූනි මාසයේදී සිරියානු ප්‍රහාර ඇණ හිටියේය​.

රුසියානු හමුදා පැල්මයිරාවේ බිම් බෝම්බ ඉවත් කිරීමේ මෙහෙයුම්වල​

ඉනික්බිති සිරියානු හමුදාවල අවධානය වැඩි වශයෙන් යොමු වූයේ අලෙප්පෝ නගරය කැරලිකරුවන්ගේ ග්‍රහණයෙන් මුදා ගැනීම ය​. මෙහිදී සිරියානු හමුදා සහ ඔවුනගේ සගයින්, රුසියානු ආධාර ද සහිතව​, කැරලි කණ්ඩායම් කිහිපයක් හා ගැටෙති.

මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරීන් පවසා සිටින්නේ පසුගිය වසරකට ආසන්න කාළය තුළ රුසියානු ගුවන් ප්‍රහාරවලින් සිවිල් වැසියන් 2000 ක් 3000 ක් අතර ප්‍රමාණයක්වත් මිය ගිය බව ය​. රුසියාව මෙම චෝදනා ප්‍රතික්ෂේප කරයි.

කෙසේ වෙතත් රුසියානු ගුවන් හමුදාවල ප්‍රහාරයන් හි කාර්යක්ෂමභාවය පිළිබඳ සැකයක් නම් නොමැත්තේ ය​. රුසියන් ගුවන් ප්‍රහාර ඇරඹීමෙන් පසු ISIS ත්‍රස්තවාදීන්ට සිරියාවේදී දරුණු පරාජයන් කිහිපයක් ම අත් වීම ඊට උදාහරණයකි. විවේචකයින් පවසන්නේ රුසියානු ප්‍රහාර වැඩිපුර එල්ල වන්නේ සිරියානු රජයට එරෙහි වෙනත් සටන්කාමී පිරිස් වෙත බව ය​.

බෂාර් අල්-අසාද් (වමේ) සහ රුසියානු ජනාධිපති ව්ලැඩිමීර් පුටින්

රුසියානු ප්‍රහාරයන් ද සමඟ සිරියාවේ බල තුලනය පැහැදිලි ලෙස වෙනස් වූ බව පිළිගත යුතු ය​. මේ වනවිට ඇමරිකාව සහ රුසියාව ත්‍රස්තයින්ට එරෙහිව යම් එකඟත්වයක් අනුව සටන් වදින බව පෙනේ. මින් පෙර ඇමරිකාවේ ප්‍රධාන අවශ්‍යතාවය වූයේ අසාද්ගේ රජය පෙරළීම ය​. ත්‍රස්තයින්ට නිදහසේ සිරියාවේ ප්‍රදේශ ගණනාවක් ම අල්ලාගැනීමට උපකාර වූ එක් සාධකයක් ලෙස දකින්නේ ද ත්‍රස්තයින් පිළිබඳ බටහිර රටවල් මුලින් දැක්වූ උදාසීනභාවය ය​. නමුත් ත්‍රස්තයින් බටහිර රටවල ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට පටන් ගැනීමත්, රුසියානු හමුදා සිරියාවේදී සටන් වැදීම ඇරඹීමත්, ඔවුන් විසින් ලත් ජයග්‍රහණත් හේතුවෙන් ඇමරිකාවට තව දුරටත් ඔවුන් සිටි ස්ථාවරය ආරක්ෂා කරගැනීමට හැකි වූයේ නැත​.

එකිනෙකා හා පසමිතුරන් ව සිටි තුර්කිය සහ රුසියාව ද එකඟතාවයකට පැමිණීම මේ අතර වූ තවත් විපර්යාසයකි. තුර්කිය ද පසුගිය දිනවල ISIS ත්‍රස්ත ප්‍රහාරවල ඉලක්කයක් වූයේය​.

මේ අනුව බටහිර රටවල් මේ වනවිට සිරියානු ප්‍රශ්නය සම්බන්ධයෙන් රුසියානු මතය​, එනම් ISIS ත්‍රස්තයින් පරාජය කිරීම වඩා වැදගත් ය යන මතය කරා කෙමෙන් ළඟා වී ඇති අතර​ සිරියාවේ යම් දිනෙක සිදු කෙරෙන සාම ක්‍රියාවලියක දී අසාද්ගේ රජය​ සහ රුසියාව ඊට සම්බන්ධ වීම නොවැළැක්විය හැකි කරුණක් බවට පත් වී ඇත.