පලස්තීනයට එක්සත් ජාතීන්ගේ නිරීක්ෂක රාජ්‍යය තත්ත්වය ලැබීම

එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයේ 67 වන සැසිවාරයේදී, 2012 නොවැම්බර් 29 වනදා සම්මත වූ 67/19 දරන මහා මණ්ඩල යෝජනාවට අනුව පලස්තීනයට එක්සත් ජාතීන්ගේ පූර්ණ සාමාජික නොවන නිරීක්ෂක රාජ්‍යයක තත්ත්වය හිමිවිය. මෙහි වැදගත්කම වන්නේ නිරීක්ෂක "රාජ්‍යය" යන්නයි. මීට පෙර පලස්තීනය එ. ජා. සංවිධානයේ නිරීක්ෂක ආයතනයක් පමණක් විය. මෙය, නුදුරු අනාගතයේදී එ. ජා. සංවිධානයේ පූර්ණ සාමාජික තත්ත්වය ලැබීම සඳහා පලස්තීනය තැබූ ඉදිරි පියවරක් ලෙස සැලකිය නොහැකි වුවද, සංකේතාත්මකව ඔවුනට වැදගත්වන ජයග්‍රහණයකි.

පලස්තීන රාජ්‍ය ලාංඡනය



මෙම යෝජනාව එ. ජා. සංවිධානයේ මහා මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් වීමට දෙසතියකට පෙර ඊශ්‍රායලය සහ හමාස් සංවිධානය අතර දරුණු ගැටුම් ඇති විය. මෙම ගැටුම් අතරදී වුවද මහා මණ්ඩල යෝජනාව ඉදිරිපත් කිරීමේ තීරණය පලස්තීන පාලන අධිකාරිය විසින් වෙනස් නොකෙරිණ. දින කිහිපයකදී ඊජිප්තුවේ මැදිහත්වීමෙන් එම යුධ තත්ත්වය නැවතුන අතර ඉන්පසු පලස්තීනය පිලිබඳ ලෝක අවධානය යොමු වූයේ මහමුද් අබ්බාස් විසින් එ. ජා. මහා මණ්ඩලය වෙත ඉදිරිපත් කෙරුණ යෝජනාව හේතුවෙනි.

නිරීක්ෂක තත්ත්වය ලබා දීමෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය විසින් පිළිගෙන ඇති පලස්තීන රාජ්‍යය බටහිර ඉවුර (නැගෙනහිර යෙරුසලම ඇතුළු) සහ ගාසා තීරය යන ප්‍රදේශවලින් යුතුවේ. මෙම ප්‍රදේශ නිර්ණය කොට ඇත්තේ 1967 සයදින යුද්ධයට පෙර පැවති දේශසීමා සැලකීමෙනි. එම යුද්ධයට පෙර බටහිර ඉවුර ජෝර්දානය විසින්ද, ගාසා තීරය ඊජිප්තුව විසින්ද පාලනය කෙරිණ.

බටහිර ඉවුර, CIA World Factbook

ගාසා තීරය, CIA World Factbook

පලස්තීනය එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයෙහි නිරීක්ෂක රාජ්‍යය තත්ත්වය කරා පැමිණියේ පියවර කිහිපයක ප්‍රතිඵලය ලෙසය. පලස්තීන විමුක්ති සංවිධානයට එ. ජා. සංවිධානයේ නිරීක්ෂක ආයතනයක තත්ත්වය ලැබුනේ 1974 වසරේදීය. 1988 නොවැම්බරයේදී පලස්තීනය ඒකපාර්ශවිකව ස්වාධීනත්වය ප්‍රකාශ කළේය. එයින් මාසයකින් පසු 1988 දෙසැම්බර් 15 වනදා එය නිරීක්ෂකයකු බවට යෝජනාවක් සම්මත කරගන්නා ලදී. එහෙත් ඒ පලස්තීන රාජ්‍යය වශයෙන් නොවේ. සිදු වූයේ එතෙක් පලස්තීනය් විමුක්ති සංවිධානය සතු වූ නිරීක්ෂක තත්ත්වය පලස්තීනයට ලබා දීමය. මෙම අංක 47/177 දරන එ. ජා. මහා මණ්ඩල යෝජනාවට පක්ෂව ඡන්ද 104ක් ලැබුන අතර විපක්ෂව ඡන්දය දුන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ ඊශ්‍රායලය පමණි. බටහිර යුරෝපයේ බොහෝ රටවල් ඇතුලත්ව රටවල් 36ක් ඡන්දය දීමෙන් වැලකී සිටි අතර රටවල් 15ක් එම අවස්ථාවේ සභා ගැබෙහි නොසිටියහ.

මින් පසුව පලස්තීන රාජ්‍ය සංකල්පය එ. ජා. සංවිධානයෙහි කරලියට පැමිණියේ 2011 වසරේදී දියත් කෙරුණ "පලස්තීනය 194" ව්‍යාපාරය සමඟය. එහි අරමුණ වූයේ පලස්තීනය එ. ජා. සංවිධානයේ 194වන සාමාජිකයා බවට පත් කරගැනීමය. අරාබි ලීගය ඇතුලු අන්තර්ජාතික සංවිධාන සහ වෙසෙසින්ම "තුන්වන ලෝකයේ" රටවල් බොහොමයක සහයෝගය ලැබුන මෙම යෝජනාව 2011 සැප්තැම්බර් 23 වනදා පලස්තීන ජනපති මහමුද් අබ්බාස් විසින් ආරක්ෂක මණ්ඩලය හමුවේ තබන ලදී. ඒ. ජා. සංවිධානයට නවක පූර්ණ සාමාජිකයකු බඳවා ගැනීමට ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ රටවල් 15න් 9ක වත් කැමැත්ත තිබිය යුතුය. එසේ කැමැත්ත ලැබුනද නිශේධ බලය සහිත එක රටක හෝ අකමැත්තෙන් එම උත්සාහය ව්‍යර්ථ කල හැකිය. 2011 දී ආරක්ෂක මණ්ඩල සාමාජිකයින් 9ක් පලස්තීන සාමාජිකත්වය අනුමත කලද, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සිය නිශේධ බලය භාවිතා කරන බව ප්‍රකාශ කොට තිබිණ. එහෙත් පලස්තීන සාමාජිකත්වයට කැමැත්ත පල කලේ ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ රටවල් 8ක් පමණි.

කෙසේ නමුත් එම වසරේම ඔක්තෝම්බරයේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ අධ්‍යාපනික, විද්‍යාත්මක සහ සංස්කෘතික සංවිධානය හෙවත් යුනෙස්කෝව (UNESCO) සිය සාමාජික රාජ්‍යයක් ලෙස පලස්තීනය පිළිගත්තේය. මෙය එකල පලස්තීනය ලද ජයග්‍රහණයක් ලෙස සලකන ලදී. මෙහිදී පවතී ඡන්ද විමසීමෙන් පලස්තීනය සාමාජිකයකු ලෙස පිළිගැනීමට පක්ෂව ඡන්ද 107ක් ලැබුන අතර විපක්ෂව ලැබුනේ ඡන්ද 14ක් පමණි. සාමාජික රටවල් 52ක් ඡන්දය දීමෙන් වැලකී සිටි අතර රටවල් 12ක් සභාවේ නොසිටියහ.

එ. ජා. සංවිධානයේ පූර්ණ සාමාජික තත්ත්වය ලබා ගැනීම කල නොහැක්කක් බව වටහා ගත පලස්තීනය මෙවර ඉල්ලා සිටියේ නිරීක්ෂක රාජ්‍යයක තත්ත්වය ලබා දෙන ලෙසය. ඒ සඳහා මහා මණ්ඩලයේ අනුමැතිය පමණක් ප්‍රමාණවත් වන අතර ආරක්ෂක මණ්ඩලය ඊට සම්බන්ධ නොවේ. එමෙන්ම, ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ මෙන් නොව මහා මණ්ඩලයේ කිසිදු සාමාජිකයෙකුට නිශේධ බලය නොමැති අතර ලොකු කුඩා ඕනෑම සාමාජික රාජ්‍යයකට එක ඡන්දය බැගින් හිමිවේ. මේ නිසා, බහුතර කැමැත්ත මත මහා මණ්ඩල යෝජනාවක් සම්මත කරගත හැක. 2012 නොවැම්බර් 29 වනදා පවත්වන ලද මහා මණ්ඩල යෝජනා අංක 67/19 පිලිබඳ ඡන්දයේදී පලස්තීනය නිරීක්ෂක රාජ්‍යයක් ලෙස පිළිගැනීමට පක්ෂව ඡන්ද 138ක් ලැබුන අතර විපක්ෂව ලැබුනේ ඡන්ද 9කි. රටවල් 41ක් ඡන්දය දීමෙන් වැලකුණ අතර රටවල් 5ක් සභාවේ නොසිටියහ. මෙහිදී ප්‍රංශය ඇතුලු ඇතැම් බටහිර යුරෝපා රටවල් යෝජනාවට පක්ෂ වනවිට එක්සත් රාජධානිය සහ ජර්මනිය වැනි තවත් බටහිර යුරෝපා රාජ්‍යයන් ඡන්දය නොදී සිටියහ.

එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩල යෝජනා අංක 67/19 සඳහා ඡන්ද විමසීම. මහා මණ්ඩලයේ මුළු සාමාජික සංඛ්‍යාව 193ක් වේ.



මෙම ජයග්‍රහණයත් සමඟ පලස්තීනයට එක්සත් ජාතීන්ගේ පූර්ණ සාමාජිකත්වය නොලැබුනද එයට සම්බන්ධ ආයතනවලට බැඳීම සඳහා ඉල්ලීම් කල හැක. 2011 දී යුනෙස්කෝව මෙන් එම සංවිධානවලටද පලස්තීනය ඒවාට බඳවාගත හැක. එහෙත්, එසේ කිරීමට පෙර එම සංවිධානවලට දෙවරක් සිතීමට සිදුවනු ඇත. මන්ද යත් එසේ පලස්තීනයට සාමාජිකත්වය දෙනු ලබන ඕනෑම එ. ජා. සංවිධානයේ අනුබද්ධ ආයතනයකට ලබා දෙන ආධාර නැවැත්වීමට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය කටයුතු කල හැකි නිසාය. 2011 දී යුනෙස්කෝවට ලබාදෙන වාර්ෂික ආධාරය වන ඩොලර් මිලියන 80ක මුදල, එනම් ආයතනයේ වාර්ෂික ආදායමෙන් පහෙන් එකක්, ලබා නොදීමට ඇමරිකාව තීරණය කළේය.

මේ අතර ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයට බැඳීමට වුවද දැන් පලස්තීනයට හැකියාව ඇත. එසේ වුවහොත්, එයින් පසු ඊශ්‍රායල ජාතිකයන්ට එරෙහිව යුධ අපරාධ චෝදනා ගොනු කිරීමේ හැකියාව පලස්තීනයට ලැබේ. ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයට බැඳීමට පලස්තීනය කටයුතු කළහොත් තමන් දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට පසුබට නොවන බව ඊශ්‍රායලය ප්‍රකාශ කළේය. මේ වනවිටත් පලස්තීන අධිකාරියට අයත් බදු මුදල් භාර නොදීමට ඊශ්‍රායලය තීරණය කර ඇති අතර නැගෙනහිර යෙරුසලමේ සහ බටහිර ඉවුරේ යුදෙව් නිවාස 3000ක් සෑදීමටද එරට රජය තීරණය කොට ඇත. මෙසේ ජනාවාස ව්‍යාප්ත කිරීම සම්බන්ධයෙන් නම් ඇමරිකාවේද විරෝධය ඊශ්‍රායලය වෙත පලවී ඇත.

මේ අතර වසර පහකට පසු මහමුද් අබ්බාස් නායකත්වය දරන ෆටා සංවිධානය සහ හමාස් සංවිධානය අතර එකඟතාවයක් ඇති වීමේ හොඳම ඉඩකඩ මේ වනවිට දැකිය හැක. මෑතදී නිමා වූ අවි ගැටුම හමාස් සංවිධානයට එහි හමුදා නායකයන් කිහිප දෙනෙකුම අහිමි කළේය. එහෙත් ඊශ්‍රායලය සමඟ සටන් විරාමයක් ප්‍රකාශ කිරීමෙන් එම අවි ගැටුම නිම වීම හමාස් සංවිධානය දකින්නේ ජයග්‍රහණයක් ලෙසය. හමාස් සංවිධානයේ යුධමය ක්‍රියාකලාපය හමුවේ ෆටා සංවිධානයේ ජනප්‍රියත්වය පහල වැටීමට ඉඩ තිබුණි. එහෙත් දැන් ඔවුනටද උදම් ඇනීමට දෙයක් ලැබී ඇත. එමෙන්ම පසුගිය වසරේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ පූර්ණ සාමාජිකත්වය වෙනුවෙන් සටන් කල අවස්ථාවේ ෆටා සංවිධානයට සහය පල නොකළ හමාස් සංවිධානය මෙවර සිය ප්‍රතිපත්තිය වෙනස් කළේය. මේ අනුව, කලකට පෙර එකිනෙකා මරා ගත් පලස්තීන සංවිධාන දෙක අතර වූ විරසකය සමහන් වීමට එක්සත් ජාතීන් වෙත ඉදිරිපත් කල යෝජනාව හේතු වී ඇති බවක් පෙනේ. මේ ලද අවස්ථාවෙන් පල නෙලා ගැනීම පලස්තීන දේශපාලකයින්ගේ යුතුකමක් මෙන්ම වගකීමක්ද වන්නේය.