Thursday, December 29, 2016

ජයග්‍රාහක පරාජිතයාගේ ඉතිහාසය හෙවත් ජාතිකවාදී චීනය ජපානය හා කළ යුද්ධය​

චීන ජනතාවගේ සිතෙහි වූයේ ලෝකයේ කේන්ද්‍රය​ ඔවුන්ගේ රට යන්නයි. චීන ජීවන ක්‍රමය අවට රටවලත් ව්‍යාප්ත වී පැවතුණා. එමෙන්ම විවිධ ආක්‍රමණිකයන් චීනයට ආවත් ඔවුන් චීනයේ සංස්කෘතියට අනුගත වුණා මිසක එය උඩු යටිකුරු කරන්න ගියේ නැහැ.

මේ තත්ත්වය වෙනස් වෙන්නෙ 19 සියවස පමණ සිට​. අබිං යුද්ධ හේතුවෙන් චීනයට සිය ස්වෛරීභාවය අහිමි වීම පටන් ගන්නවා. ටායිපිං කැරැල්ලෙන් ඔවුනගේ මධ්‍යගත පාලනය බිඳ වැටෙනවා. බොක්සර් කැරැල්ලෙන් පස්සෙ විදේශිකයන් චීනය ගණන් ගන්නේ ඔවුන්ගේ ඉඩමක් විදියට​.

මේකෙම දිගුවක් විදියට තමයි 1931 දි මැන්චූරියාව ජපන්නුන් විසින් අල්ලා ගැනෙන්නෙ. ඉන් පස්සෙ දිගටම ජපනා චීනාව පීඩනයට පත් කරනවා. පොඩි පොඩි සටන් නිතර වෙනවා.

ඒ වගේ එක් පොඩි සටනක් තමයි 1937 ජූලි 7 වෙනිදා සිද්ධ වෙන මාකෝ පෝලෝ සිද්ධිය​. නමුත් අනෙක් අවස්ථාවල වගේ නෙවෙයි, එතෙනදි චීනය ජපනා එක්ක හැප්පෙන්න තීරණයක් ගන්නවා. ඒ තීරණය ගන්නෙ චියැං කායි ශෙක්.



එදායින් පසුව පටන් ගැනෙන්නෙ අන්ත අඳුරු සමයක්. චීනය සටන් කරන්නෙ සාපේක්ෂව දුර්වල හමුදාවක් එක්ක​. ඒ වගේම රටේ ප්‍රාදේශීය යුධ නායකයින් තවමත් ප්‍රබල සමයක​. ඒකාබද්ධව සටනක් දෙන්න චීනයට අමාරු වෙනවා මේ නිසා. අනෙක කිසිම රටක් චීනයට උදව් කරන්න ලෑස්තියක් දක්වන්නේ නැහැ. 1941 දි ඇමරිකාව සහ ජපානය යුධ වදින්න පටන් ගත්තාට පස්සෙත් ලෝකෙ වැඩි අවධානය යොමු වෙන්නේ යුරෝපය දිහාවට​. බටහිර බලවතුන් චීනය පාවිච්චි කළා විනා චීනයට උදව් කළේ නැහැ. අනෙක දූෂිත නිලධාරීන් නිසා චීනයේ අභ්‍යන්තර තත්ත්වය යහපත් වුණෙත් නැහැ.

නමුත් චීනය දෙවන ලෝක යුද්ධයේදි කළ කැප කිරීම් ගැන බොහෝ කළක් ලෝකයට මතක තිබ්බේ නැහැ. මොකද ඉතිහාසය ලියන්නේ ජයග්‍රාහකයින් නිසා. 1945 යුද්ධෙ ඉවර වෙද්දි චියැං කායි ශෙක්ගේ ජාතිකවාදී හමුදාව වීරයින් වුනාට ඔවුනගේ දූෂිත පාලන තන්ත්‍රය කඩා වැටෙන්න වැඩි කල් යන්නේ නැහැ. ඔවුන්ව කොමියුනිස්ට්වාදීන් විසින් එළවා දැමීමේ කිසි අරුමයක් නැහැ. චීන බල අරගලය අන්තිමට ඉවර වෙන්නෙ එහෙම​.

කොමියුන්ස්ට්වාදීන් මහජන චීනය බිහි කළාට පස්සෙ ඔවුන් 1937 - 45 කාළෙ ජාතිකවාදීන් කළ යුද්ධය ගැන කියන්නේ නැහැ. ඒ වගේම ජාතිකවාදීන්ට සාපේක්ෂව තමන් ජපන් විරෝධී සටනට දැක්වූ අඩු දායකත්වය ගැන කියන්නෙත් නැහැ. ජපානය විසින් ජාතිකවාදීන් දුර්වල කිරීම තමන්ට උපකාරයක් වූ බව කියන්නෙත් නැහැ.

චියැං සහ මාඕ සේතුං මිය ගිය පසුව අද වෙද්දි ජාතිකවාදීන් කළ කැපකිරීම් ගැන චීනය වැඩිපුර කතා වෙනවා.

මේ සියලු විස්තර රානා මිත්තර් ලියූ මේ පොතේ සඳහන්. එමෙන්ම තව බොහෝ කරුණු මේ පොතේ ඇතුලත් වෙනවා.

Tuesday, December 27, 2016

නැපෝලියන් අපට දුෂ්ඨයෙකු වුනේ ඇයි?

නැපෝලියන් බොනපාට් ගැන ලංකාවෙ අය එච්චරම දන්නේ නැහැ. දන්න අයත් වැඩිපුර හිතාගෙන ඉන්නේ ඔහු ඒකාධිපති පාලකයෙකු කියලයි.



ඉතිහාසය ලියන්නේ ජයග්‍රාහකයා විසින්. ඒක සත්‍යයක්. ඉංග්‍රීසීන්ට නැපෝලියන් යටත් වුනාට පස්සෙ වගේම ඉන් පෙරත් ඉංග්‍රීසීන් නැපෝලියන් දැක්කෙ දුෂ්ඨයෙකු විදියට​. ඔවුන් අපට මවාපු චිත්‍රය ඒකයි.

ඉංග්‍රීසීන් නැපෝලියන් පරාද කළාට ඔවුන් ප්‍රංශය පරාජය කළේ නැහැ. ඒ කියන්නේ ප්‍රංශ සංස්කෘතිය පරාජය කළේ නැහැ. මහාද්වීපික යුරෝපයේ ගොඩක් ප්‍රදේශවල නැපෝලියන් පැරදුණාට පස්සෙත් ස්ටයිල් එක වුණේ ප්‍රංශ බස​, ප්‍රංශ කලාව​.

ඒ වගේම ප්‍රංශයටත් ස්වකීය අධිරාජ්‍යයක් තිබුණා.

ප්‍රංශයින් නැපෝලියන් දුෂ්ඨයෙකු ලෙස දැක්කේ නැහැ. ඒ වගේම වෙනත් ඇතැම් ජාතීන් ඔහු දුෂ්ඨයකු සේ දැක්කේ නැහැ.

එතකොට අපිට නැපෝලියන් දුෂ්ඨයෙකු වුනේ කොහොමද​?

හරිම සරලයි. ඒ නැපෝලියන් ඉංග්‍රීසින්ට යටත් වූ නිසා නෙවෙයි. අපි ඉංග්‍රීසීන්ට යටත් වූ නිසා.

Monday, December 12, 2016

1857 සහ 1947

1857 මැයි මාසයේ දී, පෙරදිග ඉන්දියා වෙළෙඳ සමාගම යටතේ වූ ඉන්දියානු 'සෙපෝයි' භටයෝ කැරලි ගැසූහ​. මෙය ඉන්දියානු මහ කැරැල්ලේ ආරම්භයයි. මෙම සෙපෝයි භටයින් අතුරින් බහුතරය උසස් කුලවල හින්දූන් වූ අතර විශාල මුස්ලිම් භටයින් පිරිසක් ද වූහ​. මේ අයගෙන් මීරූත් සහ වෙනත් ආසන්න ප්‍රදේශවල කැරලි ගැසූ භටයින් පැමිණියේ දිල්ලියේ රතු බලකොටුවේ වූ දෙවන බහදූර් ශා හෙවත් සෆාර් හමුවීමටය​.

ඔවුහු සිය අරගලයට ආශීර්වාද කරන මෙන් සෆාර්ට බල කළහ​. සෆාර්ට විකල්පයක් නොවීය​. ඔහු අකමැත්තෙන් වුවද එම සටනට ආශීර්වාද කළේය​.

හින්දු බහුතරයකින් සමන්විත වූ හින්දු - මුස්ලිම් ඒකාබද්ධ හමුදාවක් මුස්ලිම් අධිරාජ්‍යයකුගේ නාමයෙන් බ්‍රිතාන්‍යයන්ට එරෙහිව දිල්ලියේදී සටන් වැදුණි. සටනේ අන්තිම මාසවල, දැඩි මතධාරී මුස්ලිම් සෙබලුන් ආගමනයෙන් මෙම සහෝදරත්වය තරමක් පලුදු වුවද​, සැප්තැම්බර් මස මැදදී එල්ල වූ අවසන් බ්‍රිතාන්‍ය ප්‍රහාරයේදී සියලු සෙපෝයිවරු යළි එකාවන්ව සටන් කළහ​.

1947 දී බ්‍රිතාන්‍යයන් ඉන්දියාවෙන් ඉවත්ව යද්දී ඉන්දියාව දෙකඩ විය​. දස දහස් ගණනක් හින්දු, මුස්ලිම් සහ සීක් ජාතිකයෝ එකිනෙකා මරාගත් හ​. අදටත් මෙම හින්දු - මුස්ලිම් සහ ඇතැම් විට හින්දු - සීක් අර්බුද පුපුරා හැලෙන්නේය​.

1857 සහ 1947 අතර සමයේ ඉන්දියාව පාලනය කළේ කවුරුන් දැයි අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත​.

(1857 දී දිල්ලියට එල්ල වූ බ්‍රිතාන්‍ය ප්‍රහාරයේ අවස්ථාවක් චිත්‍රයෙන් දැක්වේ)

Thursday, December 8, 2016

මේ මහල්ලා කවුද​?

මේ කවුද​? සරලම උත්තරේ මේ මහල්ලෙක්. ඇත්තම කිව්වොත් අවුරුදු 82 ක් වයස​, දත් හැලිච්ච මහල්ලෙක්. හැබැයි එක්තරා තීරණාත්මක මාස හතරක දස දහස් ගණනක් මිනිස්සුන් ගෙ බලාපොරොත්තුව වුනේ මේ මහල්ලා. නමින් දෙවැනි බහදූර් ශා හෙවත් සෆාර්. අවසන් මූගල් අධිරාජයා, ඒ කියන්නෙ "ද ලාස්ට් මූගල්"

ඉන්දියානු මහ කැරැල්ල දිල්ලියෙදි පරාජය වුනාට පස්සෙ දිල්ලියත් එහි වූ ප්‍රභූ පවුල්වල අයත් විනාශ කරාට පස්සෙ, එහෙම නැත්නම් පලවා හැරියාට පස්සෙ සෆාර් නඩු විභාගයකට ලක් කළා. එයින් වරදකරු වුනාට පසුව ගත්තු ඡායාරූපයක් තමයි මේ.

මේ නඩු විභාගය ඇත්තෙන්ම විකාර වූ පදනමක් මත කෙරුණ එකක්. බහදූර් ශා රාජ්‍යද්‍රෝහී චෝදනාවට තමා ලක් වුනේ. නමුත් ඒ චෝදනාවත් එහෙමපිටින් ම වැරදියි. මොකද​, බ්‍රිතාන්‍ය පෙරදිග ඉන්දියා වෙළෙඳ සමාගම ඉන්දියාවේ කටයුතු කළේ මෝගල් අධිරාජ්‍යයාගෙ සේවකයො විදියට​. ඇත්තම තත්ත්වය එහෙම නොවුනට​, නීතිමය තත්ත්වය එහෙමයි. එහෙව් එකේ, අධිරාජයාගෙ සේවකයො අධිරාජයා රාජ්‍යද්‍රෝහී වුනා කීම විහිලුවක්.

අනෙක් අතට ඔවුන් ඉදිරිපත් කරපු තර්කය වුනේ සෆාර් හැදුවෙ ඉස්ලාමීය අධිරාජ්‍යයක් හදන්න කියන එක​. ඒකට අවුරුදු ගාණක් ඔහු සැලසුම් කළා ලු. ඇත්ත කාරණේ, ඉන්දියානු මහ කැරැල්ල පටන් ගත්ත අය අතරෙ වැඩියම හිටියෙ හින්දු උසස් කුලවල අය​. ඒ අය සිය කැරැල්ල නීත්‍යානුකූල එකක් බව පෙන්වන්නයි සෆාර්ගෙ උදව් හොයාගෙන ආවෙ. ඔවුන් සෆාර්ට බල කළා...

ඇත්තම කාරණේ සෆාර් කවදාවත් අධිරාජයෙක් වුනේ නැහැ. අනෙක ඔහු කවියෙක් මිසක් අධිරාජයෙක් වෙන්න අවශ්‍ය දැඩි බව තිබ්බ කෙනෙක් නෙවෙයි. ඒ වගේම ඔහු හින්දු, මුස්ලිම් සමගිය අගය කරපු කෙනෙක්. තමන්ට වින කරපු අයට පවා බොහොම ඉවසිල්ලෙන් සළකපු කෙනෙක්. ඔහු අන්තවාදී වෙච්ච වෙලාවල්, කුරිරු වෙච්ච වෙලාවල් නොතිබුණා නෙවෙයි. ඒත් ජීවිතේ වැඩි කාළයක්, ඊටත් වඩා අධිරාජයා වෙච්ච අවුරුදු 20, අසරණ මනුස්සයෙක් විදියට ගත කළ කෙනෙක්.

ඔහු දිල්ලියෙන් ඈතට පළවෙනියෙම්ම ගියේ 1858. ඒ රැන්ගූන් නුවරට පිටුවහල් කරපු වෙලාවෙ. ඔන්න ඕකයි අවසන් මූගල් අධිරාජයාගෙ බලේ තරම​.

Wednesday, December 7, 2016

ඓතිහාසික දිල්ලිය ගැන වචනයක්

බොහෝ දෙනෙක් එතරම් තේරුම් නොගත්තා වුනත් දිල්ලිය ඓතිහාසික ස්මාරක විශාල ප්‍රමාණයක් තියෙන නගරයක්. අපි කියනවා නෙ ඉතිහාසය ලියන්නේ ජයග්‍රාහකයා විසින් කියල​. 1857 ඉන්දියානු මහ කැරැල්ලෙන් පස්සෙ බ්‍රිතාන්‍යයන් දිල්ලිය විනාශ කරපු හැටි ගැන ලිව්වොත් ඉතිහාසය පිළිබඳ පොඩි හෝ හැඟීමක් තියෙන මිනිස්සු වැලපේවි. ඒ නිසා තමා විලියම් ඩැල්රිම්පල්ගෙ "ද ලාස්ට් මෝගල්" පොතට විචාරයක් ලියාපු කුෂ්වන්ත් සිං ලිව්වෙ "මේ පොත සියලු දිල්ලිවාසීන්ගේ නෙතට කඳුලක් ගෙනෙනු ඇත​" කියල​. නමුත් ඒ ඉතිහාසය ලියැවෙනවා හරි අඩුයි. ඒ වෙනුවට බ්‍රිතාන්‍යයන්ට එරෙහිව කැරලි ගහපු අයගෙ කුරිරුකම් තමයි කියැවෙන්නෙ. එහෙමයි ඉතිහාසය ලියැවෙන්නෙ.

අද දකින රතු බලකොටුව කියන්නෙ මූගල් රතු බලකොටුවෙ ශේෂයක් පමණයි. මූගල් රතු බලකොටුව කියන්නෙ වෙනමම නගරයක් වගේ (1780 දි රතු බලකොටුවෙ චිත්‍රයක් මෙහි පින්තූරයෙන් දැක්වේ). දිල්ලියෙන් අද ඉතිරි වෙලා තියෙන පෞරාණික අංග බොහොමයක් එහෙම ඉතිරි වුනේ ඒවා බ්‍රිතාන්‍ය හමුදා විසින් සිය අවශ්‍යතා සඳහා යොදාගත්තු නිසා. ඒ තියෙන එව්වත් විකාර බවට පත් කරලා. උදාහරණයක් වෙන්නෙ හුමායුන්ගෙ සොහොන​. ඒකෙ මූගල් උද්‍යානය වෙනුවට ඉංග්‍රීසි උද්‍යානයක් ඇති කළා.

දැනට ඉතිරි වෙලා තියෙන ස්මාරකත් විනාශ වෙනවා බොහොම ඉක්මනින්. නගරය ප්‍රසාරණය වෙද්දි.